Martes, Hunyo 11, 2024

Ang mag-inang pusa

ANG MAG-INANG PUSA

nasa ilalim ng traysikel ang mag-ina
nang sila'y makita ko kaninang umaga
tinulaan matapos kong kodakan sila
at ngayong hapon, kayganda ng tagpo nila

kitang ang anak ay kanyang pinasususo
ganyan ang nanay, kahit na sa mga tao
ayaw na anak ay magutom na totoo
habang ako naman dito'y nakiusyoso

kung may pusa ka'y masarap sa pakiramdam
di dumudumi sa bahay, kanilang alam
agad ngingiyaw, animo'y nagpapaalam
na sila'y dudumi't lalabas ng tahanan

kaya bubuksan ko naman agad ang pinto
pagngiyaw, dama mo ang kanilang pagsuyo
isda lang ang sa kanila'y aking pangako
sa kanilang tila kapamilya't kapuso

hinahayaan lang sila dito sa bahay
habang ako'y nagsusulat at nagninilay
kwento'y nirerebisa kung ayos ang banghay
pabula sa pusa'y unawa kayang tunay?

- gregoriovbituinjr.
06.11.2024

Sikat na ang pandesal

SIKAT NA ANG PANDESAL

madalas kong bilhin tuwing umaga
ay diyaryo at pandesal tuwina
kinaugalian ko na talaga
na pagkagising, iyan ang kasama

kanina, pagbuklat ko ng balita
pandesal pala'y sikat sa banyaga
kaya ngayon naglalaro ang diwa
bilang papuri, tula ay kinatha

O, pandesal, lagi naming agahan
nasa Top 40 World's Best Bread Roll naman
sikat na ang paboritong agahan
tumanyag na ang pandesal ng bayan

pagpupugay sa sikat na tinapay
lasang Pinoy, malinamnam na tunay
pag may pandesal, loob ko'y palagay
madalas kasama sa pagninilay

- gregoriovbituinjr.
06.11.2024

* ulat mula sa pahayagang Abante, Hunyo 11, 2024, p.8

Ang makatang tahimik

ANG MAKATANG TAHIMIK

tahimik daw ako datapwat kaydaldal sa tula
kayraming nasasabi sa mga isyu ng madla
tahimik sa talakayan, tila laging tulala
kumbaga sa nililigawan ay umid ang dila

aminado naman ako sa pagiging tahimik
na animo'y tinamaan ng matalim na lintik
kaya marahil idinadaan ko sa panitik
ang nasasadiwa, nasasapuso't mga hibik

nagsasalita lang pag bumigkas sa entablado
ng tula para sa okasyong ako'y imbitado
nagsasalita upang ipaliwanag ang isyu
ng masa, ng bayan, lalo't tao na'y apektado

walang patumpik-tumpik pag nagsalita sa masa
di matahimik ang loob pag para sa hustisya
makatang tahimik ay nagsasalitang talaga
sinasabi bakit dapat baguhin ang sistema

- gregoriovbituinjr
06.11.2024

* kuhang litrato ng mga kasama sa Rizal

Higaan nila'y ilalim ng tricycle

HIGAAN NILA'Y ILALIM NG TRICYCLE

nakita ko kaninang umaga
ang kuting na ang kama'y kalsada
ang inahing pusa'y naroon pa
ilalim ng tricycle ang kama

nakapikit, tulog pa ang kuting
tila hinehele sa paghimbing
tiyak gutom ito pag nagising
at muli sa bahay maglalambing

hinanda ko na ang pritong isda
ulo, buntot, tinik sa alaga
hayop man sila'y may pusong sadya
naghahanap ng ating kalinga

ganyan kami sa loob ng bahay
sa pusang gala ay mapagbigay
habang narito at nagninilay
may nakakathang tula kong tulay

- gregoriovbituinjr.
06.11.2024

* kuhang litrato ng makatang gala sa tapat ng kanilang tahanan

Lunes, Hunyo 10, 2024

Walong libreng aklat mula sa KWF

WALONG LIBRENG AKLAT MULA SA KWF
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Nang nabasa ko sa anunsyo ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) na may booth sila sa Luneta Park mula ngayon hanggang bukas bilang paghahanda nila sa "Araw ng Kalayaan" ay talagang sinadya ko sila, lalo na't patungo naman ako sa isang pulong sa ilang kasama sa San Andres Bukid sa Maynila bilang isa sa gawain ko sa Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML).

Bilang makata't aktibistang manunulat, sinusuportahan ko ang anumang aktibidad hinggil sa sariling wika, lalo na sa panitikan. Kaya hindi na ako nagdalawang-isip na magtungo sa Luneta at hanapin ang booth ng KWF.

Pagdating ko sa Luneta, maraming booth ang naroon, na pawang mga ahensya ng pamahalaan. Napadaan ako sa booth ng Department of Agriculture, at nakahingi ng apat na primer mula sa Bureau of Plant Industry: Gabay sa Pagtatanim ng Malunggay, Pagpapatubo ng Gulay sa Pamamagitan ng Hydroponics, Organic Production of Cashew Planting Materials, at Organic Mugbean Seed Production. At nabigyan nila ako ng limang balot ng iba't ibang binhing pantanim.

Nag-ikot pa ako hanggang matagpuan ko ang booth ng KWF. Doon ay nabigyan nila ako ng walong mahahalagang aklat ng libre, na may nakatatak sa loob na Komplimentaryong Kopya mula sa KWF. Halos matalon ako sa tuwa. Naroon din ang isang kawani ng KWF na kumumusta sa akin, at sinabing nagkita na kami sa University of Asia and the Pacific, nang inilunsad nitong Abril ang Layag, na isang araw na kumperensya ng mga tagasalin. 

Ang mga aklat na ibinigay ng KWF ay ang mga sumusunod:
Dalawang Maikling Kwento
1. Kung Ipaghiganti ang Puso - ni Deogracias A. Rosario, 16 pahina
2. Ang Beterano - ni Lazaro Francisco, 28 pahina
Dalawang Maikling Kwentong Salin mula sa Ingles
3. Malaki at Maliit na Titik - ni Manuel E. Arguilla, salin ni Virgilio S. Almario, 36 pahina
4. Rubdob ng Tag-init - ni Nick Joaquin, salin ni Michael M. Coroza, 28 pahina
Tatlong Sanaysay sa Mahahalagang Usapin
5. Monograph 7: Purism and "Purism" in the Philippines, ni ni Virgilio S. Almario, 84 pahina
6. Monograph 9: Filipino at Amalgamasyong Pangwika - ni Virgilio S. Almario, 72 pahina
7. Monograph 11: Tatlong Siglo ng Pagsasaling Teknikal sa Filipinas - ni Virgilio S. Almario, at Pampanitikang Gawain ang Pagsasalin - ni Michael M. Coroza, 64 pahina
At isa pa:
8. Ang Tsarter ng ASEAN, 56 pahina

Ang una hanggang ikapito ay pareho-pareho ang sukat: 5.5" x 8.5" samantalang ang ikawalo ay maliit, na may sukat na 4.25" x 5.75".

Isa lang ang binili ko roon na may presyo talaga. Ang aklat na Introduksyon sa Leksikograpya sa Filipinas, ni Virgilio S. Almario, kalakip ang mga saliksik nina Cesar A. Hidalgo at John Leddy Phelan. Ang aklat na itong binubuo ng 248 pahina ay may sukat na 7" x 10".

Matapos iyon ay saka na ako nagtungo sa pulong namin sa San Andres.

Kumbaga, isang magandang karanasan na nakapunta ako sa booth ng KWF at nabigyan ako ng walong libreng libro. Maraming maraming salamat po.

MUNTING PASASALAMAT SA KWF

salamat po sa Komisyon sa Wikang Filipino
sa ibinigay na walong kopyang komplimentaryo
sadyang sa munti kong aklatan ay nadagdag ito
na aking babasahin naman sa libreng oras ko

apat na maikling kwento, dalawa rito'y salin
mga sanaysay pa sa pampanitikang usapin
ang Tsarter ng ASEAN ay maganda ring aralin
tiyak kong mga ito'y kagigiliwang basahin

tangi kong binili'y ang librong Leksikograpiya
interesado ako sa paksa't nais mabasa
leksikograpo'y tagatipon ng salita pala
na diksyunaryo ang proyekto't kanilang pamana

muli, maraming salamat sa nasabing Komisyon
ang mga bigay ninyong libro'y yaman ko nang ipon
bilang makata ng wika, ito'y isa kong misyon
upang mapaunlad ang wika kasabay ng nasyon

06.10.2024

Mag-ingat laban sa rabies

MAG-INGAT LABAN SA RABIES

kapag nakagat ka ng aso
o kaya'y nakalmot ng pusa
magpabakuna nang totoo
bago pa rabies ay lumala

anang ulat, dalawang paslit
umano'y namatay sa rabies
bakuna'y huwag ipagkait
sa kagat ay huwag magtiis

huwag itong balewalain
lalo't ito'y leeg pataas
ito'y dapat agad gamutin
bago lumala ang sintomas

balita'y nakababahala
habang kayraming pusa't aso
sa lansangan ang gumagala
kahit pa ito'y alaga mo

rabies pala'y nakamamatay
pag di ito agad nagamot
na pag nilagnat ka't naratay
ah, rabies nga'y nakakatakot

- gregoriovbituinjr.
06.10.2024

* batay sa ulat na "Dalawang paslit, patay sa rabies," mula sa pahayagang Pang-Masa, Hunyo 10, 2024, headline at pahina 2.

Linggo, Hunyo 9, 2024

Silang pinanganak sa bahay

SILANG PINANGANAK SA BAHAY

lahat sila'y isinilang dito sa bahay
pati mga kuting na bago lang panganak
una'y dalawa ang isinilang ng nanay
sunod ay anim, sunod ay apat na anak

iba'y sinilang sa likod ng aparador
narinig ko noon ang kanilang ngiyawan
iba'y doon sa likod ng refrigerator
at natuto akong sila na'y alagaan

hanggang namatay ang ina't tila nalason
nang umuwi ng bahay, ito'y nagsusuka
hanggang ito'y nalugmok, di na nakabangon
natagpuan na lang naming ito'y patay na

kaya mga pusang itong dito sinilang
ay talagang inaalagaan na namin
pag dudumi sila'y pupunta sa labasan
kaya di nangangamoy ang tahanan namin

ang may batik na itim, unang henerasyon
na may anak na tatlo't nabuntis pa muli
ang kulay kahel, ikalawang henerasyon
na naglalambing kaya Lambing ang taguri

ang ibang pusa'y may iba nang tinirahan
o kinasama na ng ibang pusang gala
buti't ang iba'y narito lang sa tahanan
na madalas tinitirhan namin ng isda

- gregoriovbituinjr.
06.09.2024

Inagawan ng higaan

INAGAWAN NG HIGAAN

hoy, naunahan mo ako diyan, ah,
sabi ni Lambing kay Mingming kanina
upuang pula'y higaan ni Lambing
ang nakahiga ngayon ay si Mingming

ang nasabi ko na lang sa dalawa
aba'y huwag kayong mag-aaway, ha?
si Lambing ay natulog na sa sahig
dahil si Mingming sa silya na'y himbing

ganyan magmahal ng mga alaga
ganyan magmahal ang mga alaga
walang mapapala aa pag-aaway
buting makiusap nang malumanay

dalawa naman ang upuang pula
isa'y tambayan ng pusa tuwina
ang isa'y upuan ko sa trabaho
na higaan nila pag wala ako

- gregoriovbituinjr.
06.09.2024

Torture room, bumulaga

TORTURE ROOM, BUMULAGA

may natagpuang torture room sa Porac,
Pampanga't talagang nakasisindak

sa bisa ng search warrant, ginalugad
at pinasok ng mga awtoridad

ang naroroong apatnapu't anim
na gusaling walang ilaw, kaydilim

habang ginagalugad, nadiskubre
ang mga pangtortyur na sinasabi

may baseball bat,-kuryente't iba pa
na umano'y torture paraphernalia

may nasagip pa sila roong sadya
nakatali sa bed frame at may pasa

bakit ba may torture room sa gusali?
scam hub ba'y sino kayang may-ari?

sino pa bang doon ay nangabulid?
anong nangyayaring dapat mabatid?

- gregoriovbituinjr.
06.09.2024

* ulat mula sa pahayagang Abante Tonite, Hunyo 9, 2024, pahina 1 at 2

Sa tindahan ng aklat

SA TINDAHAN NG AKLAT

di ako mahilig sa barkada
na madalas bisyo'y walang kwenta
na araw-gabi'y tagay tuwina
yosi't pulutan ang mahalaga

tindahan ng aklat ang tambayan
libro'y sadyang pinag-iipunan
buting kausap ko'y panitikan
tula, pabula, kaysa bulaan

sa bawat salapi kong natipid
aking paa ako'y ihahatid
sa tindahan ng librong marikit
bibilhin ang librong nakaakit

magbasa ang buong maghapon ko
matapos tapusin ang trabaho
agad akong makikiusyoso
sa bida't kontrabida sa kwento

iyan ang bisyo ko, ang magbuklat
ng pahina ng asam na aklat
sisisirin ang lalim ng dagat
upang libro'y maarok kong sukat

- gregoriovbituinjr.
06.09.2024

Sabado, Hunyo 8, 2024

Pamilya'y nautas sa kidlat

PAMILYA'Y NAUTAS SA KIDLAT

madalas, di inaasahan
ang pagdating ng kamatayan
paano ba paghahandaan
kung ang insidente'y biglaan

tulad ng natunghayang ulat
na pamilya'y namatay lahat
dahil tinamaan ng kidlat
balita ngang nakagugulat

nasa labasan sila noon
nang tamaan ng kidlat doon 
namatay agad sila roon
pasado alas-tres ng hapon

anong aral ang makakatas
bakit mag-anak ay nautas
sadya bang kanila nang oras
ganyang nangyari'y di mawatas

- gregoriovbituinjr.
06.08.2024

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, Hunyo 7, 2024, headline at pahina 2

Biyernes, Hunyo 7, 2024

Pag-uwi

PAG-UWI

nahihimbing si muning
nang ako ay dumating
habang aking binuklat
ang nabili kong aklat

nagbasa-basa muna
nang may maalaala
kinuha ang kwaderno
agad nagsulat ako

isa munang taludtod
dahil lapis na'y pudpod
natapos ko ang saknong
ngunit kayraming tanong

paano aakdain
ang bawat simulain
na habang nagninilay
asam ko'y magtagumpay

nang alaga'y magising
binigyan ng pagkain
ako'y napatingala
at may bago nang paksa

- gregoriovbituinjr.
06.07.2024

Ang aking tibuyô

ANG AKING TIBUYÔ

di ko pa rin nalilimutan
ang tinuro noon ni ama
na para sa kinabukasan
mag-ipon kahit barya-barya

kaya imbes aking itapon
ang wala nang lamang alkohol
ginawa kong tibuyô iyon
nang balang araw may panggugol

limang piso, sampung piso man
o kaya'y baryang bente pesos
walang bisyong ginagastusan
kaya sadyang tipid sa gastos

walang toma at walang yosi
barya'y isuot sa tibuyô
gulay at isda, walang karne
tiyak may mahahangong buô

kay ama, maraming salamat
at kahit paano'y may pera
payo niya'y nakapagmulat
at naiwas ako sa dusa

- gregoriovbituinjr.
06.07.2024

P59 bawat aklat

P59 BAWAT AKLAT
Maikling sanaysay ni Gregorio V. Bituin Jr.

Nakamura ako ng bili ng mga aklat. Buti't nagtungo ako sa 25th Philippine Academic Book Fair sa Megatrade Hall 1, sa SM Megamall sa Lungsod ng Mandaluyong. Sa UP Press ay maraming bargain na aklat sa halagang P59 bawat isa at may ilang P30 naman. Tatlong aklat ng tulang binili ko'y akda ng dalawang national artist for literature. Dalawa kay Gemino H. Abad at isa kay Cirilo H. Bautista.

Huling araw na pala iyon ng tatlong araw na book fair kaya agad akong pumunta. Kabibigay rin lang ng alawans ko mula sa KPML (Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod) kung saan naglilingkod ako roon bilang halal na sekretaryo heneral. Imbes na alak at sigarilyo (di naman ako nagyoyosi) at bilang mananaludtod ay bisyo kong mangolekta ng aklat pampanitikan kaya iyon ang pinagkagastusan ko. Nagtira naman ako para sa pang-araw-araw na gastusin. Bihira lang naman ang ganitong book fair.

Nilibot ko muna ang buong paligid. Iba't ibang publishing house ang kalahok doon. At agad akong tumigil nang makita ko na ang booth ng University of the Philippines Press, at sa dakong bargain ay nakita ko ang mga pinangarap kong libro noon, na ngayon ko lang nabili.

Binili ko ang mga sumusunod na aklat:
1. Ang Gubat - ni William Pomeroy (kanuuang 380 pahina, 52 pahina ang Roman numeral, at 328 ang naka-Hindu Arabic numeral) 
2. Bilanggo - ni William Pomeroy (232 pahina sa kabuuan, kasama na ang 18 pahinang naka-Roman numeral)
3. Mula sa mga Pakpak ng Entablado - ni Joi Barrios (322 ang kabuuang pahina)
4. Pag-aklas / Pagbaklas / Pagbagtas - ni Rolando B. Tolentino (314 ang kabuuang pahina)
5. Mindanao on My Mind and Other Musings - ni Nikki Rivera Gomez (274 ang kabuuang pahina)
6. Canuplin at iba pang akda ng isang manggagawang pangkultura - ni Manny Pambid (454 ang kabuuang pahina)
7. Makinilyang Altar - ni Luna Sicat-Cleto (166 ang kabuuang pahina)
8. Decimal Places - Poems - ni Ricardo De Ungria (134 ang kabuuang pahina)
9. Where No Works Break, New Poems and Past - ni national artist for literature Gemino H. Abad (190 ang kabuuang pahina)
10. The Light in One's Blood: Select Poems, 1973-2020 - ni national artist for literature Gemino H. Abad (368 ang kabuuang pahina)

May iba pa akong nabiling aklat, dalawang tigsandaang piso at tatlong tigte-trenta pesos. Opo, P30 lang, ganyan kamura.

Hindi na ako nagdalawang isip na bilhin ang aklat na "Ang Luwa at Iba Pang Tula ni Jose Badillo" pagkat nabanggit na ito sa akin ilang taon na ang nakararaan ni Ka Apo Chua, na isang makatang Batangenyo. Isa si Ka Apo sa mga tatlong editor ng nasabing aklat. Binubuo ito ng 390 pahina, kung saan ang 30 pahina ay nakalaan sa Talaan ng Nilalaman, Pagkilala at Pasasalamat, at Introduksyon ni Ka Apo Chua. Nakatutuwang nabili ko na ang aklat na ito ngayon at sa murang halagang P100.

P100 rin ang "Migrations and Mediations: The Emergence of Southeast Asian Diaspora Writers in Australia, 1972-2007" (474 kabuuang pahina) ni Jose Wendell P. Capili.

Tigte-trenta pesos naman ang mga makasaysayang akdang Lupang Hinirang (140 ang kabuuang pahina) ni Pedro L. Ricarte, na unang nilathala ng Philippine Centennial Commission, ang Tinik sa Dila, isang Katipunan ng mga Tula (158  ang kabuuang pahina) ni national artist for Literature Cirilo F. Bautista, at ang Himagsik ni Emmanuel (184 na pahina) ni Domingo Landicho, na agad namang binasa ng aking pamangkin.

Mahahalaga ang mga aklat na ito, na halos lahat ay pampanitikan, at ang iba'y pangkasaysayan, na magandang ambag sa munti kong aklatan.

Taospusong pasasalamat talaga sa UP Press na nagbenta ng aklat nila sa murang halaga. Mabuhay kayo, UP Press!

Aabangan ko ang mga susunod pang Philippine Academic Book Fair dahil masaya ang pakiramdam na naroroon ka sa mga ganoong malaking aktibidad.

06.07.2024

Dagim

DAGIM

isang uri ng ulap ang dagim
dala'y ulan, ulap na maitim
pag tanghali'y biglang kumulimlim
tingni't dagim na kaya nagdilim

sa Ingles, ito pala ang nimbus
kung di ulan, dala nito'y unos
kung nasa lungsod, baha'y aagos
kung lupa'y tigang, tuwa mo'y puspos

gamitin ang sariling salita
sa ating kwento, dula o tula
sa sanaysay, ulat o balita
upang mabatid ito ng madla

ngayon nga'y agad kong nalilirip
pag may dagim, tapalan ang atip
maghanda bago tayo mahagip
dapat tao't gamit ay masagip

- gregoriovbituinjr.
06.07.2024

* dagim - ulap na maitim at nagdadala ng ulan, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 250

Huwebes, Hunyo 6, 2024

20,322 - 11,103 = 9,219

20,322 - 11,103 = 9,219

dalawampung libo, tatlong daan, dalawampu't dalawa
sa unang labimpitong buwan lang, bilang ng napaslang na
adik, ayon kay Chel Diokno, sa Kongreso'y sinabi niya
panahon ni Digong ay madugong panahon ng hustisya

halos apat na libo sa operasyon ng kapulisan
higit labing-anim na libo'y riding-in-tandem dawnaman
di pa kasama ang natirang apatnapu't tatlong buwan
ng rehimen, baka pag sinama'y lumaki pa ang bilang

ah, sinong mananagot sa mga pagkamatay na ito?
lahat ba sila'y nanlaban kaya pinaslang ng berdugo?
ikumpara mo: labing-isang libo, sandaan at tatlo
halos kalahati ang bilang ng biktima ng martial law

tingnan ang katwiran nila, na dapat lang nating malirip
dahil adik, wala sa katinuan, baka ka mahagip
gumagawa ng masama, dahil di matino ang isip
dapat unahan upang sa krimen nila tayo'y masagip

maganda ang intensyon, subalit mali ang pamamaraan
kayraming inang nawalan ng anak, hingi'y katarungan
hustisya kaya'y makakamit ng mga ina't ng bayan?
sinong huhuli sa utak kung ito'y makapangyarihan?

- gregoriovbituinjr.
06.06.2024

* Ulat mula sa Inquirer.net, June 5, 2024

Ginisang sardinas

GINISANG SARDINAS

niluto ko na naman / ay ginisang sardinas
na sinahog ko'y bawang, / kamatis at sibuyas
pagkain ng mahirap, / kinakain kong wagas
na habang nangangarap / ng lipunang parehas
ay nawiwili namang / makisalo madalas

sa katoto't kasamang / gaya ko'y maralita
kasama sa lansangan / ng uring manggagawa
kami'y nakikibaka / habang kinakalinga
ang kapwa mahihirap / na sangkahig, santuka

ginisang sardinas man / ang aming inuulam 
saya ng kalooba'y / sadyang mararamdaman
habang nagkakaisang / itatayo ang asam
ang magandang sistema't / makataong lipunan

-gregoriovbituinjr.
06.06.2024

*mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/swTjeGQ1Cn/ 

Polyeto

POLYETO

isa sa madalas kong / basahin ay polyeto
na pinaghahalawan / ng iba't ibang isyu
na siya kong batayan / ng mga tula't kwento
na inilalathala / sa blog at sa diyaryo

anong paninindigan / ng dukha't manggagawa
sa maraming usaping / apektado ang madla
ang kontraktwalisasyon, / pabahay, gutom, sigwa,
sahod, ChaCha, giyera, / lupang tiwangwang, baha

marapat isaloob / ng abang manunulat
ang laman ng polyeto / upang makapagmulat
paano isasalin / sa kanyang sinusulat
ang tindig at prinsipyong / sa polyeto'y nabuklat

ang polyeto'y basahin, / basahin ng mataman
ang isyu'y isaloob, / isapuso ang laman
upang pag nagsulat na / ng kwento't sanaysay man
ay di ka maliligaw / sa tinahak mong daan

- gregoriovbituinjr.
06.06.2024

Ang tula'y aking tulay

ANG TULA'Y AKING TULAY

ang tula'y aking tulay
sa masang matatatag
sa kanila ko alay
bawat paksang nilatag

halimbawa'y dalita
ramdam lagi ang hirap
di basta kawanggawa
ang dapat na malasap

kundi ang pagbabago
nitong sistemang bulok
sa tula ba'y paano
sa pagkilos mag-udyok

kaya sa adhikaing
baguhin ang sistema
makata'y may tungkuling
pagkaisahin sila

tula'y pagpapatuloy
ng saknong at taludtod
kahit na kinakapoy
pagtula'y aking lugod

tula'y tulay ko't layon
sa dukha't sambayanan
ito ang aking misyon
sa daigdig at bayan

- gregoriovbituinjr.
06.06.2024

Miyerkules, Hunyo 5, 2024

Hunyo 5, 2024

HUNYO 5, 2024

ikasandaan dalawampu't limang anibersaryo
ng pagkakapaslang kay Heneral Antonio Luna
at ikasampung anibersaryo ng kamatayan
ng magiting na kasamang si Ka Romy Castillo

ginugunita'y pang-apatnapung anibersaryo
ng World Environment Day, ito'y isang paalala
kaarawan din ng katotong Danilo C. Diaz
makatang kilala sa kanyang mga tula't bugtong

pagpupugay sa lahat ng mga may kaarawan
ngayong ikalima ng Hunyo, mabuhay po kayo!
di ko man mabanggit sa tula ang inyong pangalan
ang mahalaga'y personal ang pagbati sa inyo

ngayong World Environment Day, isipin ang daigdig
pakiramdaman mo't puso ng mundo'y pumipintig
sa pagprotekta nito, tayo na'y magkapitbisig
at huwag hayaang sistemang bulok ang manaig

- gregoriovbituinjr.
06.05.2024

Heneral Antonio Luna (Oktubre 29, 1866 - Hunyo 5, 1899)
Ka Romy Castillo (Marso 8, 1952 - Hunyo 5, 2014), dating bilanggong pulitikal noong panahon ng batas militar at unang pangulo ng Bukluran ng Manggagawa para sa Pagbabago (BMP) (circa 1993)
World Environment Day - first held in 1974
* mga litrato mula sa google

Pananghalian

PANANGHALIAN

kamatis, pipino't sibuyas ang pananghalian
habang ang inumin ko naman ay nilagang bawang
nagtitipid na'y nagpapalakas pa ng katawan
iwas-karne, at habang walang isda'y gulay naman

mabuti ngang kalusugan pa rin ang nasa isip
bagamat maraming suliranin ang halukipkip
lagi mang sa putik nakatapak ay nalilirip
ang mga pagkilos naming marami ring nahagip

ah, payak na pananghalian ngunit pawang gulay
busog ka na, diwa't kalooban mo pa'y palagay
mabuting pampalusog habang dito'y nagninilay
upang makapagsulat ng kwento, tula't sanaysay

tara, mga katoto, at ako'y saluhan ninyo
tulad ko'y tinitiyak kong mabubusog din kayo

- gregoriovbituinjr.
06.05.2024

Nais ko pa ring mag-aral

NAIS KO PA RING MAG-ARAL

di pa huli ang lahat / upang mag-aral muli
maganda ring tapusin / ang kurso kong pinili
kailangan ko lamang / talagang magpunyagi
gayong ako rin naman / ay di nagmamadali

o kaya'y palitan na / ang aking dating kurso
baka di na interes, / pumurol na ang ulo
di ko natapos noon / ang BS Math kong kurso
dahil agad nagpultaym / yakap ang aktibismo

baka kunin ko ngayon / BS Pilipino na,
malikhaing pagsulat / o pagdidiyarista
hahanapin kung saan / nababagay talaga
na pagtutuunan ko / ng sakripisyo't pwersa

bagamat aktibismo'y / di ko naman iiwan
sapagkat ako'y isang / aktibistang Spartan
adhika ko lang ngayo'y / makapagtapos naman
ng kursong nababatay / sa aking kakayahan

edad ko'y kalahating / siglo na ring mahigit
halos tatlong dekadang / pultaym, ngayon hihirit
taon ng pag-aaral / ay baka isang saglit
habang ipapasa ko / ang bawat pagsusulit

- gregoriovbituinjr.
06.05.2024

* litrato mula sa pahayagang Abante, 05.23.2024, p.8

Buklog

BUKLOG

ayon sa diksyunaryo, may entabladong sayawan
tinatawag na buklog ang estrukturang kawayan
na ang taas ay abot dalawampung talampakan
ginagamit na sayawan kapag may pagdiriwang

nakikinita ko na sa aking imahinasyon
na sa lalawigan ay palasak din ang ganoon
may estrukturang kawayan kapag may selebrasyon
salamat, may buklog, katutubong salita iyon

baka magandang gamitin ang nasabing salita
sa mga kwento, tula't balita kong inaakda
tungkulin ko ring pasikatin ang ganyang kataga
bilang pagpapayabong na rin sa sariling wika

subalit laliman pa natin ang pananaliksik
kung buklog ay wastong gamitin, di basta isiksik
lalo't pag may nasaliksik, ako na'y nananabik
na gamitin ito sa mga kathang sinatitik

sa pananaliksik, ito'y ritwal pasasalamat
ng mga Subanen, katutubo sa komunidad
di lang estrukturang kawayan, kundi kalinangan
ng mga katutubo sa kanilang pagdiriwang

pasasalamat dahil ani nila'y masagana
pagkaligtas mula sa karamdaman o sakuna
sa mga bagong hirang na pinuno'y pagkilala
di lamang estrukturang kawayan kundi kultura

- gregoriovbituinjr.
06.05.2024

Pinaghalawan:
UP Diksiyonaryong Filipino, pahina 200

Martes, Hunyo 4, 2024

Pag-aralan ang kasaysayan

PAG-ARALAN ANG KASAYSAYAN

"Matakot sa kasaysayan pagka't walang lihim na di nahahayag." 
~ Gregoria 'Oriang' de Jesus, Lakambini ng Katipunan

ating pag-aralan ang kasaysayan
nang maunawaan ang nakaraan
upang pagkakamali'y maiwasan
upang maayos ang tahaking daan
tungo sa inaasam na lipunan

bagamat minsan ay nakayayamot
pag-aralan ito'y nakababagot

kakabisaduhin ang mga petsa
di alam bakit sasauluhin pa
para lang ba sa subject ay pumasa?
pag nakapasa'y kakalimutan na?

mula sa nakaraan ay matuto
ninuno'y binuo ang bansang ito
at ipinaglaban ang laya nito
laban sa mapagsamantalang dayo
at kapitalistang mapang-abuso
na nang-aapi sa uring obrero

bakit mamamayan ay naghimagsik
laban sa dayuhang ganid at switik
laban sa kaapihang inihasik
ng mananakop na sa tubo'y sabik

bakit nakamit natin ang paglaya
laban sa mananakop na Kastila
laban sa Hapon at Kanong kuhila
laban sa diktador na mapamuksa
laban sa nang-api sa manggagawa
laban sa nagsamantala sa dukha
laban sa nandambong sa ating bansa

halina't aralin ang kasaysayan
ng bayan, ng sistema't ng lipunan
hanggang maitayo sa kalaunan
ang asam na makataong lipunan

- gregoriovbituinjr.
06.04.2024

Anong nasa pagitan ng palad at galang-galangan?

ANONG NASA PAGITAN NG PALAD AT GALANG-GALANGAN?

ano bang tawag sa pagitan
ng palad at galang-galangan?
hinahanap kong sadya iyan
upang magamit sa tulaan
para rin sa paglalarawan
ng isport o ng martial art man

matigas na bahagi iyon
dikit sa palad na malambot
pinatatama kasi roon
ang bola ng balibolista
pag kanya nang hinampas iyon
tiyak di palad ang pantira
sa kung fu film napapanood
pantira ay sakong ng palad
kaya di palad na malambot
kundi ang bahaging matigas

gilid ng palad nga'y panagâ
ng karatista at judoka
kung sa boksingero, kamao
iba pag sa balibolista
sakong ng palad ang tatama
hanggang ngayon ay hanap ko pa
sa iba't ibang diksyunaryo
kung isa-isahin talaga
baka nga matanda na ako
ay di ko pa rin nakikita

kaya tulong ang kailangan
ng abang makatang tulad ko
wrist sa ingles, galang-galangan
palm ay palad, at ano naman
ang tawag sa pagitan nila
kung alam mo, sabihan ako
taospusong pasasalamat
agad masasabi sa inyo

- gregoriovbituinjr.
06.04.2024
Pinaghalawan ng litrato:

Dapithapon, dapit-tanghali, dapit-umaga

DAPITHAPON, DAPIT-TANGHALI,  DAPIT-UMAGA

noon pa man, dapithapon na'y batid
at sa kwento't tula na'y nagagamit
oras ng pag-aagawdilim iyon
bandang mag-iikaanim ng hapon

mayroon pa palang dapit-tanghali
oras bago ang ganap na tanghali
bandang alas-onse na iyong sadyâ
sa pananghalian na'y naghahandâ

at nariyan din ang dapit-umaga
o nagbukangliwayway nang talaga
mga salitang ngayon lang napansin
na sa kwento't tula na'y gagamitin

magagandang salitang natagpuan
na dagdag sa kaalaman ng bayan
sino pa bang diyan magpapasikat
bukod sa makata'y ang masang mulat

di namimilosopong masasabi
o salita'y inimbento lang dini
pagkat ito'y nalathalang totoo
sa iginagalang na diksyunaryo

- gregoriovbituinjr.
06.04.2024

* nasaliksik mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, p. 265

Kaawa-awa ang bansang...

KAAWA-AWA ANG BANSANG...
ni Lawrence Ferlinghetti
malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.

Kaawa-awa ang bansang ang mga tao'y tupa,
at inililigaw sila ng kanilang mga pastol.
Kaawa-awa ang bansang ang namumuno'y pawang sinungaling,
na pinatahimik ang kanilang mga pantas,
at kung saan ang mga bulag na alagad ay namumugad sa ere.
Kaawa-awa ang bansang hindi nagsasalita,
maliban sa pagpuri sa mga mananakop at tinuturing na bayani ang  mang-aapi
at nilalayong pamunuan ang daigdig sa pamamagitan ng pwersa't pagpapahirap.
Kaawa-awa ang bansang walang ibang alam kundi ang sariling wika
at walang ibang kalinangan kundi ang kanila lamang.
Kaawa-awa ang bansang ang hinihinga'y salapi
at nahihimbing tulad ng tulog ng mga bundat.
Kaawa-awa ang bansa — ay, kawawa ang mamamayang hinahayaang winawasak ang kanilang karapatan at maanod lang ang kanilang kalayaan.
Aking bayan, ang iyong luha'y kaytamis na lupa ng kalayaan.


PITY THE NATION 
by Lawrence Ferlinghetti

Pity the nation whose people are sheep,
and whose shepherds mislead them.
Pity the nation whose leaders are liars, whose sages are silenced,
and whose bigots haunt the airwaves.
Pity the nation that raises not its voice,
except to praise conquerors and acclaim the bully as hero
and aims to rule the world with force and by torture.
Pity the nation that knows no other language but its own
and no other culture but its own.
Pity the nation whose breath is money
and sleeps the sleep of the too well fed.
Pity the nation — oh, pity the people who allow their rights to erode
and their freedoms to be washed away.
My country, tears of thee, sweet land of liberty.

* Si Lawrence Ferlinghetti (Marso 24, 1919 - Pebrero 22, 2021) ay isang makatang Amerikano, pintor, at kasamang tagapagtatag ng City Lights Booksellers & Publishers.
* Litrato mula sa google

Halik

HALIK

paano daw hagkan ang sinisinta?
idikit ang labi sa labi niya!
inyong pusong magkausap tuwina
at inyong damdamin ang mapagpasya

halik ba'y patungkol lang sa pagdampi
ng labi mo sa anumang bahagi
ng katawan ng iyong sintang mithi
na dama mo'y pag-ibig na masidhi

sa tahanan pag dumating ang mahal
o saang lugar nagtagpo't dumatal
pupupugin ng halik na kaytagal
maging asam ninyong pagsinta'y bawal

O, halik, halika sa aking tabi
ako'y pupugin sa noo ko't pisngi

- gregoriovbituinjr.
06.04.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Lunes, Hunyo 3, 2024

Hapunan

HAPUNAN

matapos ang aming maghapong gawa
ay kailangang maghapunan na nga
upang lamnan ang tiyan, puso't diwa

may nilagang itlog, tilapyang prito
may talbos ng kamote pa't pipino
tanging maybahay ang aking kasalo

animo'y may paruparo sa tiyan
tila nadama ko'y katiwasayan
gayong nasa makauring digmaan

maya-maya lang ako'y napadighay
ang loob ko'y tila di mapalagay
buti't si misis ay nakaalalay

tinagay ko'y dalawang basong tubig
ramdam ang ginaw sa gabing kaylamig
kaya hinalukipkip yaring bisig

pagkatapos kong hugasan ang pinggan
ay nagtungo na kami sa higaan
ngunit diwa ko'y naglakbay na naman

- gregoriovbituinjr.
06.03.2024

Kasaysayan (tula sa baybayin)

KASAYSAYAN (tula sa baybayin)

kasaysayan ng bansa
ay ating pag-aralan
nang di tayo mawala
sa tatahaking daan

tula ni gorio bituin
06.03.2024

Paalam, Carlo

PAALAM, CARLO

nabalitaan ko roon sa socmed
na namatay si Carlo J. Caparas
habang si Carlo Paalam ang hatid
ay dangal sa boksing sa labang patas

dalawang Carlo silang hinangaan
na nagkasabay minsan sa balita
ang isa sa kanila'y namaalam
at ang isa'y sa laban naghahanda

di ko sadyang mapitik sa kamera
ang dalawang Carlo sa isang ulat
nagawa ko'y maghandog sa kanila
ng tulang sa puso'y isiniwalat

paalam, Direk Carlo J. Caparas
mga nagawa mo'y di mapaparam
at sa boksingerong palos sa dulas
mabuhay ka, boxer Carlo Paalam

- gregoriovbituinjr.
06.03.2024

* ulat noong huling linggo ng Mayo 2024

Paglahok sa rali

PAGLAHOK SA RALI

kami'y lumalahok / madalas sa rali 
sapagkat tungkuling / di maitatanggi
tibak na di dapat / bulag, pipi't bingi
na isyu'y di dapat / isinasantabi

halimbawa, isyu'y / kontraktwalisasyon
isyung demolisyon, / pati relokasyon
nagbabagong klima, / init ng panahon
isyung Palestino, / at globalisasyon

ang utang panlabas, / pabahay ng dukha
itaas ang sahod / nitong manggagawa
gera, ChaCha, isyung / magsasaka't lupa
mga karapatan / ng babae't bata

bente ang sangkatlo / ng kilo ng bigas
pagpaslang sa adik / ay gawang marahas
paano itayo / ang lipunang patas
kung saan ang lahat / ay pumaparehas

ah, kayraming isyu / upang ta'y lumahok
at magrali laban / sa sistemang bulok
punahi't ibagsak / iyang trapong bugok
na sa pwesto nila'y / di natin niluklok

- gregoriovbituinjr.
06.03.2024

Linggo, Hunyo 2, 2024

Anaan, pakakak at umok

ANAAN, PAKAKAK AT UMOK

sa isang palaisipan, kayrami kong nawatas
aba'y UMOK pala ang tawag sa uod ng bigas
ANAAN naman ay punongkahoy na balingasay
nang sa isang diksyunaryo'y saliksikin kong tunay
dati ko nang alam na ang tambuli ay PAKAKAK
na batay sa mga ninuno'y gamit na palasak
iyan ang matitingkad na salita kong nabatid
mula sa krosword sa puso't diwa'y galak ang hatid
habang may mga salitang dati nang nasasagot
na sa palaisipan din naman natin nahugot
ang ALALAWA ay gagamba, SOLAR ay bakuran
TALAMPAS naman ay kapatagan sa kabundukan
salamat, muli'y may natutunang bagong salita
na magagamit natin sa pagkukwento't pagtula

- gregoriovbituinjr.
06.02.2024

* krosword mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hunyo 2, 2024, p.10
anaan - balingasay, punungkahoy (Buchanania arborescens), mula sa UP Diksiyonaryong Filipino (UPDF), p.50 at p.112
pakakak - malaking kabibe na hinihipan at ginagamit na panghudyat, UPDF, p.884
umok - maliliit na uod na nagiging sanhi ng pagkakaroon ng masamang amoy ng bigas o tinapay, UPDF, p.1301

Mabuhay ang ALAS Pilipinas!

MABUHAY ANG ALAS PILIPINAS!

Mabuhay ang ALAS Pilipinas. mabuhay!
na naka-bronze medal sa nilahukang tunay
sa AVC Challenge Cup for Women, tagumpay
inukit nila'y kasaysayan, pagpupugay!

hinirang si Jia De Guzman na Best Setter
si Angel Canino, Best Opposite Spiker
sa sunod na torneo sana'y maging better
pagbutihin pa ang laro nila'y mas sweeter

mabuhay din ang iba pang balibolista
Eya Laura, Vanie Gandler, Sisi Rondina,
Cherry Nunag, Dawn Catindig, Del Palomata,
Ara Panique, Fifi Sharma, Jen Nierva, 

Julia Coronel, Faith Nisperos, Thea Gagate,
coach Jorge Souza de Brito, tanging masasabi
buong koponan ay kaygaling ng diskarte
pagpupugay sa inyo ang aming mensahe

- gregoriovbituinjr.
06.02.2024

* ulat mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, 05.31.2024, p.12

Balibolista

BALIBOLISTA

huwag kang hahara-hara sa daan
pag silang mga kababaihan
ay naririyan at dumaraan
mabuti pang sila'y saluduhan

para bang boksingerong walang glab
imbes mukha, bola'y hinahampas
lalo sa laro't nagpapasiklab
kamay nila'y tingni't kaytitigas

tiyak pag tumama sa ulo mo
daig pa nila ang boksingero
pag bola nga'y pinalong totoo
kaytindi, paano pa pag ulo

tiyak na kalaban ay tutumba
pag nakalaba'y balibolista
animo'y martial arts din ang tira
pagmasdan mo't kayhuhusay nila

- gregoriovbituinjr.
06.02.2024

* litrato mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, 05.30.2024, p.12

Sa pagsalubong ng bukangliwayway

SA PAGSALUBONG NG BUKANGLIWAYWAY

sumikat ang araw / na dala'y pag-asa
na may kalutasan / ang bawat problema
kinakaharap na / ang bagong umaga
tulad ng pag-ibig / ng minutyang sinta

aking gugugulin / ang buong maghapon
upang pagnilayan / bawat mga hamon
nasa isip lagi / ang layon at misyon
na baka magwagi / sa takdang panahon

maraming kasama / sa bukangliwayway
kay-agang gumising / na di mapalagay
agad nagsiunat / at muling hinanay
ang mga gawaing / dapat mapaghusay

may bagong pag-asang / dapat madalumat
ng sanlaksang dukhang / sa ginhawa'y salat
sa bukang liwayway, / maraming salamat
ang pagsalubong mo'y / pag-alay sa lahat

- gregoriovbituinjr.
06.02.2024

Sabado, Hunyo 1, 2024

Madali bang sabihin...?

MADALI BANG SABIHIN...?

madali bang sabihin ang nararanasan
mong kahirapan sa buhay mo't sa lipunan?
madali bang sabihing naghihirap ka man
ang mga pangarap mo'y pinagsisikapan?

madali mo kayang nasabing "mahal kita"
sa nililigawan mo o sa sinisinta?
biyenan ba'y madaling natawag na ama
o nanay pagkat mahal mo ang anak nila?

madali bang sabihing tayo'y maghimagsik
laban sa kapitalismong takot ang hasik?
madali bang sabihing tanggalin ang plastik
na sa kapaligiran ay nagsusumiksik?

madali bang sabihing ilagay sa tuktok
ang dukhang pinatibay ng laksang pagsubok
madali bang sabihing iyong naaarok
bakit lipunang nasa'y dapat mapatampok?

maraming dapat masabi tulad ng trapo
na pulos pangako upang sila'y iboto
madaling sabihing itaas na ang sweldo
ng obrero ngunit paano ipanalo?

- gregoriovbituinjr.
06.01.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect