RAMBOLetra

RAMBOLetra

limang letra lang na nirambol ko

ang salitang nabuo na'y tatlo

mula sa app na laro kong bago

na ikinasisiyang totoo

A, B, E, K, at R, limang titik

ay may mabubuo ang matinik

tatlong salita'y BAKER, BRAKE at BREAK

sinagot di man lango't nag-BAREK

habang narito sa pahingahan

at walang ibang pagpahingahan

ng nasa loob ng kalooban

ay sumagot ng palaisipan

sa iwing diwa'y nakapagmulat

mula lima'y sinubok ang apat

na titik, aba'y napamulagat

BEAK, BAKE, BEAR, RAKE ang nabuong sukat

kakaiba ang bago kong laro

na letra'y pinagbali-baliko

mula rito'y aking napagtanto

ang kaibhan ng banli at banto

- gregoriovbituinjr.

08.21.2023

* Word Connect ang pangalan ng app ng larong ito sa selpon

I-repeal ang Oil Deregulation Law! Oil Regulation Act, Isabatas!

I-REPEAL ANG OIL DEREGULATION LAW!

OIL REGULATION ACT, ISABATAS!

pagkukunwari lang ba ang lahat?

kunwa'y isip-isip ng paraan

laban sa patuloy na oil price hike

batas ang Oil Deregulation Law

kaya di mapigil ng gobyerno

ang pagsirit pataas ng presyo

liban kung batas na ito'y i-repeal

ang pagtaas ng presyo'y mapipigil

pati kapitalistang mapaniil

Oil Regulation Act na'y isabatas!

iyan ang talagang paraang patas

at sa masa'y masasabing parehas

negosyante man ay may maipintas

ang tanong: magagawa kaya nila?

kung tatamaan ang kapitalista

baka mawalan sila ng suporta

sa ambisyon nilang pampulitika

- gregoriovbituinjr.

08.13.2023

* tugon ng makatang gala sa editoryal ng pahayagang Bulgar, Agosto 6, 2023

Parian

PARIAN

tanong: PALENGKE sa una, pahalang

buti't ang tugon dito'y natandaan

kaya ang sagot ko agad: PARIAN

tulad sa Calamba na isang lunan

marahil di PARI ang pinagmulan

na binebenta'y pawang pansimbahan

kundi mula sa salitang PARIYAN

tulad ng PARITO't PAROON iyan

lumang salita iyon sa PALENGKE

na ibinabalik pagkat may silbi

kung saan madla'y doon namimili

ng kailangan sa araw at gabi

madalas ngang PUMARIYAN ang masa

gagala, bibili ng nais nila

PUMAPAROON din ako tuwina

upang tumingin ng mga paninda

- gregoriovbituinjr.

08.12.2023

* parian - [Sinaunang Tagalog] - plasa o pook na ginagamit na pamilihan, UP Diksiyonaryong Filipino, p. 939

Imbes plastik na balutan, ibalik ang garapa!

IMBES PLASTIK NA BALUTAN, IBALIK ANG GARAPA!

madalas akong bumili ng bitaminang iyon

na nakalagay sa bote, ngunit wala na ngayon

at sasabihin ng tindera, "Walang istak niyon

eto na lang na nakabalot, at iyan ang meron!"

tadtad na ng basurang plastik ang kapaligiran

ginagawa ng kumpanya'y tila kabaligtaran

sa botika'y wala nang mga garapang lalagyan

pulos nakaplastik na ang bibilhin mong tuluyan

bukod sa magastos na't mas mahal ang binibili

bawat tableta'y sa plastik siniksik, anong paki

nga ba nila kung sa basurang plastik mahirati

ganitong puna sana'y huwag namang isantabi

anong gagawin kung kumpanya mismo ang may gawa

pinararami ang basura nilang nililikha

mabuti pang nasa bote ang bitaminang sadya

upang mabawasan ang basurang plastik na likha

mungkahi ko'y ibalik ang garapa sa botika

upang paglagyan ng tableta, lalo't bitamina

ikampanya natin nang mabawasan ang basura

imbes na plastik na balutan, ibalik ang garapa!

- gregoriovbituinjr.

08.10.2023

Kuwatro kantos

KUWATRO KANTOS

Kuwatro Kantos agad ang napansin

kaya mabilis kong sinagot ng GIN

sa palaisipang bisyong laruin

at pinakapahinga sa gawain

tulad sa mga pakikipagtuos

paano iraos at maging manos

bawat problema'y lulutasing lubos

na di masagot ng kuwatro kantos

apat daw kasi ang sulok ng bote

kaya kuwatro kantos yaong sabi

sa lasenggo nga ba ito'y may silbi?

sangkilong bigas nga'y di makabili?

ako nama'y di mahilig bumarik

at sa pagtoma'y di na nasasabik

buti pang sumagot ng walang tumpik

ng krosword na sa kaalama'y hitik

- gregoriovbituinjr.

08.10.2023

* Kuwatro kantos - 23 PAHALANG

Ang Balatas o Milky Way

ANG BALATAS O MILKY WAY

Balatas pala ang Milky Way sa sariling wika

ayon sa diksyunaryo'y Hiligaynon na salita

sa Ilokano'y Ariwanas kung tawaging sadya

sa Waray ay Silid, animo'y kwarto ang kataga

Milky Way ay mula sa Griyegong salita naman

galaktikòs kýklos - milky circle ang kahulugan

malagatas na pagkabilog pag pinag-isipan

tila salita'y hinggil sa Malagatas na Daan

ang Balatas ay yaong nagkukumpulang bituin

sa kalawakan kabilang ang ating solar system

maganda ring minsan ang astronomiya'y aralin

at pag gabi na, ang langit ay pakasuriin din

ikalabimpitong siglo iyon nang ang Milky Way

ay matagpuan noon ni Galileo Galilei

sa pamamagitan ng teleskopyo, yaong sabi

natuklasang isa lang iyon sa mga galaxy

salamat at may pag-aaral sa ganitong paksa

hinggil sa astronomiyang animo'y mahiwaga

paano nga ba ang uniberso ay nagsimula

at ang lagay natin sa kalawaka'y maunawa

- gregoriovbituinjr.

08.03.2023

* Balatas - Hiligaynon sa Milky Way, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, p. 116

Ang Wika ng Buwan sa Buwan ng Wika

ANG WIKA NG BUWAN SA BUWAN NG WIKA

nakatingala ako sa buwan nang magsalita

ito sa akin tungkol sa kanyang nasasadiwa

anya: "Agosto'y Buwan ng Kasaysayan at Wika

sa buwan bang ito'y anong inyong balak magawa?"

ang tugon ko: "Oo, Buwan ngayon ng kasaysayan

dahil buwan ito nang mag-alsa ang Katipunan

kasabay din nito'y Buwan ng Wika nitong bayan

pagpupugay kay Quezon sa kanyang kapanganakan"

anang Buwan: "sa paggunita'y pagbati sa madla

pagtuunan ninyo ang kasaysayan ng nitong bansa

subalit ang wika, paunlarin ninyo ang wika

nang sunod na salinlahi, historya'y maunawa"

anya pa: "wika ba'y bakya dahil gamit ng bayan?

habang nag-iingles ang trapo, burgesya't iilan?

hindi, hindi, ang wika ninyo'y dakila't uliran!

gamit ng ninuno nang tayo'y magkaunawaan"

"sariling wika'y gamit ng manggagawa't dalita

lalo na upang bakahin ang banyaga't kuhila

upang ang bayan sa mapagsamantala'y lumaya

kaya ang inyong wika'y paunlarin ninyong kusa"

tugon ko: "O, Buwan, maraming salamat sa payo

ang munting bilin ninyo'y sasabihin ko sa guro,

sa manggagawa, magsasaka, at iba pang dako

wikang bibigkis laban sa mapang-api't hunyango"

- gregoriovbituinjr.

08.03.2023

Nagtagpo sa panulat

NAGTAGPO SA PANULAT

sa panulat tayo nagkita, aking musa

sa aking mga kataga'y nilikha kita

upang maging inspirasyon ka sa tuwina

at sa panulat ko rin ba'y mawawala ka

nagtagpo tayo sa panulat, aking mutya

habang kahalubilo ko ang mga dukha

pinapangarap ay bayang mapagkalinga

na lipunang makatao'y nais malikha

sinta, ikaw ang musa ng aking panitik

sa kathang kwento mutya kang nakasasabik

ang alindog mo sa tula ko'y natititik

di mo ba narinig ang aking mga hibik

ako'y bilanggo mang patiwarik binitin

ngunit alay ko sa iyo'y mga bituin

sa langit tinirintas, lalambi-lambitin

ako ma'y nais nilang ihulog sa bangin

- gregoriovbituinjr.

08.03.2023

Pagpitik sa kamera

PAGPITIK SA KAMERA

minsan, kailangang matuto paano pumitik

sa kamera upang lumabas na kasabik-sabik

ang larawang kinunan, ang haligkik o pag-imik

kung pangit ang litrato, uulit ka sa pagpitik

anuman ang kamera, digital, SLR, Canon, 

single lens, Kodak, Pentax, Fujifilm, Sony, o Nikon

o kumuha ka ng litrato gamit lang ang selpon

mahalaga'y ang kalabasan ng litratong iyon

kaya mabuti ring may gabay sa paglilitrato

at kung paano kamera'y gamitin mo ng wasto

nauunawaan mo ba kung Rules of Third ba'y ano?

pagtitimpla ng kulay at liwanag ba'y paano?

ano ang exposure at flash, bakit may shutter speed?

view finder, control, megapixel, bakit dapat batid?

focal length, aperture, manual focus ba'y anong hatid?

prime lens, zoom lens, ikaw ba'y may nakikitang balakid?

may kwento ba sa iyong litratong kinunang tunay?

anong naiiba o tampok sa litratong taglay?

sa history ba, litrato'y may salaysay at saysay?

o nais lang kunan dahil may saya itong bigay?

kung maging potograpo na'y iyong kinagiliwan

dapat pamilyar ka sa sarili mong kasangkapan

nang lumabas na kaiga-igaya ang larawan

habang sa iyong puso'y dama mo ang kasiyahan

- gregoriovbituinjr.

08.02.2023

Tabol at tanglo

TABOL AT TANGLO

nakita ko sa dalawang palaisipan

ang mga salitang ngayon ko lang nalaman

ang TABOL pala'y MASAMANG HANGIN SA TIYAN

at ang TANGLO ay PULUBI ang kahulugan

kaya ngayon ay gagamitin kong totoo

sa kwento, tula't sanaysay ang mga ito

at sa U.P. Diksiyonaryong Filipino

ay tiningnan ko kung kahulugan ay wasto

baka kabag din ang tabol kung tutuusin

dahil ang tiyan ay napuno din ng hangin

tanglo naman ay pulubi kung iisipin

na dapat kaawaan o tulungan natin

salamat sa mga palaisipang iyon

mga lumang salita'y biglang nakaahon

mula sa kanilang nahihimbing na kahon

halina't sa tula'y gamitin natin ngayon

- gregoriovbituinjr.

08.01.2023

Pinaghalawan:

* dalawang palaisipan mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hulyo 31, 2023, p.15

* Unang krosword, 23 Pababa: Masamang hangin sa tiyan - Tabol

* Ikalawang krosword, 22 Pababa: Tanglo - Pulubi 

* tabol - Medisina: hangin sa tiyan na lumilikha ng kakaibang tunog kapag tinapik; liyok; mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, p. 1197

* tanglo - [Sinaunang Tagalog]: pulubi; mula sa UPDF, p. 1226

Ang aklat ng mga kwento ni Manuel Arguilla

ANG AKLAT NG MGA KWENTO NI MANUEL ARGUILLA

Munting sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Hindi na ako nagdalawang isip na bilhin ang aklat na "The Essential Manuel Arguilla Reader" nang minsang mapagawi ako sa Malabon City Square sa Letre. Nito lang Hulyo 17, 2023, nang manggaling ako sa tanggapan ng Samahan ng Mamamayan - Zone One Tondo Organization (SM-ZOTO) sa Navotas, at nang pauwi na ay nilakad ko mula roon hanggang sa MC Square.

Sa sangay ng National Book Store sa MC Square ko nakita ang nasabing aklat na nagkakahalaga ng P250.00, at agad ko iyong binili. Klasiko na kasi sa panitikang Pilipino ang awtor, at bihira na ang koleksyon ng kanyang mga akda. Mabuti't natyempuhan ko iyon. Kilala siya dahil ilang beses na siyang nababanggit sa mga sanaysay hinggil sa panitikang Pilipino sa wikang Ingles bago pa ang panahon ng pananakop ng Hapon sa ating bayan. Inilathala iyon ng Anvil Publishing noong 2019. 

Si Manuel Arguilla ang isa sa mga manunulat na Ilokano sa wikang Ingles noong panahon bago mag-Ikalawang Daigdigang Digmaan (WWII). Popular na nababanggit sa ilang mga sanaysay ang kanyang maikling kwentong "How My Brother Leon Brought Home a Wife," kung saan nagwagi iyon ng unang gantimpala sa Commonwealth Literary Contest noong 1940.

Ayon sa likod na pabalat ng aklat, karamihan sa kanyang mga kwento ay naglalarawan ng buhay sa Nayon ng Nagrebcan, sa Bauang, La Union, kung saan siya isinilang noong 1911. Nagtapos siya ng Bachelor of Arts in Education noong 1933 sa Unibersidad ng Pilipinas. Naging kasapi siya at sa kalaunan ay naging pangulo ng UP Writers' Club at naging patnugot ng Literary Apprentice. Napangasawa niya si Lydia Villanueva na isa ring magaling na manunulat, at nanirahan sila sa Ermita, Maynila.

Nagturo si Arguilla ng malikhaing pagsusulat sa Unibersidad ng Maynila at nagtrabaho sa Bureau of Public Welfare bilang managing editor ng Welfare Advocate hanggang 1943. Hanggang siya'y mahalal sa Board of Censors. Sa kalaunan, lihim niyang itinatag ang isang yunit paniniktik ng gerilya noong panahon ng digmaan laban sa Hapon. Noong Agosto 1944, nadakip ng mga kalaban si Manuel Arguilla at pinatay ng mga Hapon.

Ang nasabing aklat ay may Pambungad ni Jose Y. Dalisay Jr., isa ring manunulat at nakapaglathala na ng nasa higit tatlumpung aklat. Ayon kay Dalisay, may labingsiyam na kwento si Arguilla sa koleksyon nito noong 1940, na pinamagatang "How My Brother Leon Brought Home a Wife and Other Short Stories".

Gayunman, may nadagdag na anim na akda sa "The Essential Manuel Arguilla Reader" na binubuo ng  dalawampu't apat na maikling kwento at isang sanaysay. Talagang kasasabikan mong basahin ang mga ito, hindi lang dahil magaganda ang mga kwento, kundi dahil kakaunti lang ang mga manunulat na Pilipino sa wikang Ingles ang nalathala bago magkadigma. Kumbaga, mga klasikong kwento talaga. Pinagsikapan talaga ng tagapaglathala ng aklat na hanapin pa ang ibang akda ni Arguilla.

Narito ang pamagat ng 25 akda ni Arguilla sa nasabing aklat, batay sa talaan ng nilalaman, kung saan dalawampu't apat ay kwento, habang may isang sanaysay - ang Rereading the Noli, Fili.

1. Midsummer

2. Morning in Nagrebcan

3. Ato

4. Heat

5. A Son is Born

6. The Strongest Man

7. How My Brother Leon Brought Home a Wife

8. Mr. Alisangco

9. Though Young He is Marries

10. The Maid, the Man, and the Wife

11. Elias

12. Imperfect Farewell

13. Felisa

14. The Long Vacation

15. Caps and Lower Case

16. The Socialists

17. Epilogue to Revolt

18. Apes and Men

19. Rice

20. Grit

21. Misa de Gallo

22. Epilogue to a Life

23. Seven Bedtime Stories

24. Rereading the Noli, Fili

25. Rendezvous at Banzai Bridge

Sa http://pinoylit.webmanila.com/filipinowriters/arguilla.htm ay nasaliksik natin ang 19 na kwento sa "How My Brother Leon Brought Home a Wife and Other Short Stories", at ang nadagdag na anim sa "The Essential Manuel Arguilla Reader" ay ang huling anim na kwento nito - ang Grit, Misa de Gallo, Epilogue to a Life, Seven Bedtime Stories, Rereading the Noli, Fili, at ang Rendezvous at Banzai Bridge. Mabuti't ang anim na iyon ay natagpuan pa ng mga makabagong mananaliksik upang ating mabasa at manamnam ang iba pa niyang akda. Maraming salamat.

Sa pagninilay, sinubukan kong gawan ng tula si Manuel Arguilla, batay sa ilang mga saliksik:

MANUEL ARGUILLA, MAHUSAY NA MANUNULAT

tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

isang mahalagang moog ng ating panitikan

si Manuel Arguilla, manunulat mula Nagrebcan

sa Bauang, La Union; sa kanyang angking kahusayan

ay nakapagsulat ng kwentong sadyang kainaman

siya ay Ilokanong nagsulat sa wikang Ingles

inilarawan ang Nagrebcan sa akdang makinis

ikinwento ang buhay ng dukhang sa dusa'y labis

pati magsasakang sa pagkadalita nagtiis

B. A. in Education ang kursong tinapos niya

naging kasapi't pangulo ng U.P. Writers's Club pa

sa Literary Apprentice naging patnugot siya

naging managing editor ng Welfare Advocate pa

labingsiyam na kwento ang una niyang koleksyon

na sa atin ay pamana ng kanilang kahapon

dalawampu't apat na kwento't 'sang sanaysay ngayon

anim na bagong saliksik na sa aklat tinipon

sa huling bahagi ng buhay sa bayan naglingkod

sa mga gerilyang Pilipino'y naging gulugod

nilabanan ang mga Hapon, kasamang sumugod

hanggang dakpin siya't pinaslang ngunit di lumuhod

mabuhay ka, Manuel Arguilla, at iyong sulatin

bawat akda'y pamana sa henerasyong parating

maraming salamat sa kwento, bayaning magiting

at di ka na maglalaho sa panitikan natin

08.01.2023

Pagtanaw, pananaw

PAGTANAW, PANANAW

nakatanaw na naman sa dalampasigan

ano bang mayroon upang aking titigan

ang barkong nakahimpil o ang karagatan

o baka nakatitig muli sa kawalan

marahil, pinagninilayan ang pagtanaw

sa lagay ng dukhang dinig ko ang palahaw

kung bakit hirap pa rin hanggang sa pagpanaw

habang sa sistema'y anong ating pananaw

bulok na sistema'y paano gagapiin

paanong pagsasamantala'y papawiin

paanong naghaharing uri'y pabagsakin

at lipunang makatao'y matayo natin

naritong puspusan pa ring nakikibaka

na mithing baguhin ang bulok na sistema

na layuning kamtin ng masa ang hustisya

at ibagsak ang uring mapagsamantala

- gregoriovbituinjr.

07.30.2023

Mapagmahal

MAPAGMAHAL

paano mabibigkis ang dalawang puso

sa pamamagitan ba ng kanilang nguso

hahalik-halikan ang diwatang kasuyo

o iluluha na lang ang pagkasiphayo

mabuti't may mapagmahal akong kasama

sa buhay, ang mutya ko't butihing asawa

habang patuloy pa rin sa pakikibaka

upang mabago yaong bulok na sistema

kaymahal na ng bilihin, tulad ng bigas

hirap ang masa sa lipunang di parehas

kaymahal na kahit ng pang-ahit ng balbas

mahal pa sa sahod ang sangkilong sibuyas

aba'y may pag-ibig na banal, bawal, hangal

paano ba talaga maging mapagmahal

lalo na't kapitalismo pa'y umiiral

pag naghangad ng tubo, aba'y nagmamahal

- greoriovbituinjr.

07.27.2023

Ilan pang nilay sa Pythagorean theorem

ILAN PANG NILAY SA PYTHAGOREAN THEOREM

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

 

Nasa hayskul pa lang ay natutunan na natin sa paksang sipnayan o matematika ang Pythagorean theorem. Ito yaong pormula sa sugkisan o geometry na pagkuha ng sukat ng tatlong gilid o side ng isang tatsulok na nasa ninety degrees o right triangle. Sinasabi rito na ang pinagsamang square ng dalawang gilid ay katumbas ng hypotenuse o yaong mahabang gilid na nakahilis. Madalas na sa paksang geometry ito natin napapag-aralan noon. Ang batayang pormula nito ay a² + b² = c². At ipinangalan ang theorem na ito kay Pythagoras, na isang sipnayanon o mathematician noong unang panahon.

 

Bakit mahalaga sa atin ang Pythagorean theorem at paano ba ito magagamit sa pang-araw-araw na pamumuhay? Halimbawa, nais mong sukatin kung ano ang sukat ng tayog ng puno o kaya’y gusali? Ilang metro ito, nang hindi mo ito sinusukat ng ruler na paisa-isa? Gagamitin mo ang Pythagorean theorem. Ginagamit din ito sa konstruksiyon at arkitektura. Pati sa nabigasyon upang mahanap ang pinakamaikling distansya. Ginagamit din upang suriin ang matarik na mga dalisdis ng mga bundok o burol.

 

Madalas na halimbawa o basic example nito ang ang3² + 4² = 5². Ibig sabihin ay (3 x 3) + (4 x 4) = (5 x 5), o 9 + 16 = 25. Ang dagsip o digit ng dalawang side ay 3 at 4. Ang hypotenuse naman ay 5.

 

Sa ilang pagninilay, napuna kong ang 36 + 64 = 100. At lahat sila ay square o pag na-divide ay parehong numero. 6 x 6 = 36; 8 x 8 = 64; at 10 x 10 = 100; o pag sinulat sa ibang paraan ay 6² + 8² = 10². Parang dinoble ang basic na itinuturo sa paaralan: 3² + 4² = 5² na  pag tinayms 2 mo ang digit, ang lalabas ay  6² + 8² = 10².

 

Dito ko na sinuri ang iba pang numero, na pag dinoble o triple, o times 4 o times 5 pa, ang lalabas ay pawang tama ang mga sagot. Kumbaga, may padron o pattern ang mga sukat.

 

Suriin natin isa-isa, at simulan natin sa mga nauna nating halimbawa.

 

3² + 4² = 5². (3 x 3) + (4 x 4) = (5 x 5). 9 + 16 = 25

 

6² + 8² = 10². (6 x 6) + (8 x 8) = (10 x 10). 36 + 64 = 100

 

9² + 12² = 15². (9 x 9) + (12 x 12) = (15 x 15) = 81 + 144 = 225

 

12² + 16² = 20². = (12 x 12) + (16 x 16) = (20 x 20) = 144 + 256 = 400

 

15² + 20² = 25².  = (15 x 15) + (20 x 20) = (25 x 25) = 225 + 400 = 625

 

18² + 24² = 30². = (18 x 18) + (24 x 24) = (30 x 30) = 324 + 576 = 900

 

21² + 28² = 35². = (21 x 21) + (28 x 28) = 35 x 35) = 441 + 784 = 1,225

 

24² + 32² = 40². = (24 x 24) + (32 x 32) = (40 x 40) = 576 + 1,024 = 1,600

 

27² + 36² = 45². = (27 x 27) + (36 x 36) = (45 x 45) = 729 + 1,296 = 2,025

 

30² + 40² = 50². = (30 x 30) + (40 x 40) = (50 x 50). 900 + 1,600 = 2,500

 

Sinubukan kong gawan ng tula ang paksang ito.

 

PYTHAGOREAN THEOREM

tula ni GBJ

 

theorem ang pamana ni Pythagoras ng Samos

sa atin, na kung talagang aaralin ng taos

sipnayan at sugkisan ay mauunawang lubos

upang sa pagsusukat ng tatsulok ay di kapos

sa right triangle, dalawang gilid at haypotenus

ambag sa pag-unlad upang lipuna'y makaraos

 

paano ba magagamit ang Pythagorean theorem

na sa kasaysayan ay malaking ambag sa atin

upang tayo'y umunlad, di manatili sa dilim

sa arkitektura nga't konstruksyon ay gamit natin

sa plano, pagtatayo ng gusali'y susukatin

upang maging matatag gamit ang nasabing theorem

 

O, Pythagoras, maraming salamat sa ambag mo

kaya mga itinayo'y nasusukat ng wasto

matatag, nakipagtagalan sa panahon, husto

gamit ang iyong pormula at batayang prinsipyo

di lang pormula ni Einstein, bantog din ang sa iyo

muli, pagpupugay, idolo ka naming totoo

 

* Talasalitaan:

sipnayan = matematika

sugkisan = geometry

dagsip = digit

dalisdis = slope

 

* litrato mula sa google

Paumanhin kung tula'y nakabartolina

PAUMANHIN KUNG TULA'Y NAKABARTOLINA

pagpasensyahan na ninyo ang aking tula

na nakabartolina sa sukat at tugma

mahalaga nama'y ang naririyang diwa

bakasakaling mayroon kayong mapala

pagkat kinahiligan ko ang pagsusukat

nagbibilang ng pantig habang nagsusulat

tinitiyak kung nagtutugma ba ang lahat

hanggang madama na ang ngalay at pulikat

baka kaya bihira ang mag-like sa post ko

nauumay na sa tula ko, sa tulad ko

kaya paumanhin kung katha ko'y ganito

nakakalaboso sa iisang estilo

pag piniga ang utak ay agad lalabas

ang pawis at dugo gayong di naman pantas

habang pinapangarap ang lipunang patas

kung saan ang bawat isa'y pumaparehas

paumanhin kung tula'y nakabartolina

sa tugma't sukat, tila tinanikala pa

pag naramdaman ko ang presensya ng masa

sa anumang paksa'y palalayain sila

- gregoriovbituinjr.

07.25.2023

Apyak pala ang pula ng itlog

APYAK PALA ANG PULA NG ITLOG

apyak pala ang tawag sa pula ng itlog

kahit kulay dilaw iyon, sa pula bantog

yolk ito sa Ingles, at apyak sa Tagalog

na madalas ay gusto nitong iniirog

mayroon pala tayong ganitong salita

na sa palaisipan ko nalamang sadya

na marahil dapat ipabatid sa madla

sa pamamagitan ng mga kwento't tula

mga dagdag kaalaman sa wika natin

na dapat itaguyod at ating gamitin

pag may bago o lumang salita, sabihin

sa amin, nang maisahog sa kakathain

tulad ng apyak, di lang sahog kundi ulam

na madalas ay kinakain sa agahan

tulad sa palaisipan ay gaganahan

kung may salitang bago gayong luma naman

- gregoriovbituinjr.

07.25.2023

* mula sa isang krosword at sa U.P. Diksiyonaryong Filipino, p. 70

Sa kubo

SA KUBO

dito ko napiling magpahinga sa kubo

at napagninilayan ang kung ano-ano

minsan naman, binabasa'y nabiling libro

hinggil sa paksang sipnayan at astronomo

kaysarap dito kaysa mainit na lungsod

na araw-gabi ay selpon, pindot ng pindot

pagtigil ko sa kubo'y nagbibigay-lugod

dinig ay kuliglig, di awtong humarurot

ang kubo'y talagang ginawa sa kawayan

kaya dama mo'y ginhawa pag nahigaan

baka rito'y lumusog ang aking katawan

sariwa ang hangin, maganda sa isipan

makasusulat dini ng maraming paksa

samutsaring danas na isinasadiwa

- gregoriovbituinjr.

07.25.2023

Mabuhay ang mga vendor!

MABUHAY ANG MGA VENDOR!

mabuhay silang maninindang anong sipag

na trabaho't kostumer ang inaatupag

upang kumita, upang buhay ay di hungkag

at naglalako sa maghapon at magdamag

hanggang maubos ang kanilang tinitinda

mga simpleng kakanin, payak na meryenda

upang mabusog kahit paano ang masa

upang buhayin din ang kanilang pamilya

salamat sa mga vendor na nabubuhay

sa trabahong marangal, mabuhay! mabuhay!

sa inyong lahat, taasnoong pagpupugay!

dahil naaalpasan ang gutom at tamlay

mura lang subalit nabubusog na kami

kaya madalas, sa tinda n'yo'y nawiwili

habang naritong nagpapatuloy sa rali

upang sa uri at sa bayan ay magsilbi

- gregoriovbituinjr.

07.25.2023

* litratong kuha ng makatang gala sa pagkilos sa SONA, 07.24.2023

Basta Bruce Lee

BASTA BRUCE LEE

pag post ko'y hinggil kay idol Bruce Lee

aba, ang nagla-like ay kayrami

dahil sa paksa'y nabibighani

pag-like nila'y kaygandang mensahe

di kagaya ng aking pagtula

nagla-like ay talagang bihira

gayunman, sadyang nakatutuwa

kung Bruce Lee at martial art ang paksa

sa Bruce Lee F.B. group nilalagay

sa kanya'y may kinalamang tunay

lalo't paksa ko sa tula'y tulay

upang pag-igihan pa ang nilay

kahit papaano, salamat, Bruce

pagkat post ko'y nila-like nang lubos

di ko man sila kilalang taos

katuwaan sa puso ko'y tagos

- gregoriovbituinjr.

07.25.2023

Nakatunganga sa kawalan

NAKATUNGANGA SA KAWALAN

"Why do you sit there looking like an envelope

without any address on it?" ~ Mark Twain 

madalas na laging nakatunganga sa kawalan

animo kalawakan ay aking pinagmamasdan

kahit wala, di tanaw ang ibong nagliliparan

dahil ang talagang lumilipad ay ang isipan

nakaupo lamang kung saan na kapara'y sobre

na walang nakasulat na patutunguhang sabi

naroong nagninilay-nilay, nagdidili-dili

inaapuhap kung saan ang kung anong mensahe

ah, bakasakaling dumapo rin sa iwing diwa

ang pakikipagniig sa diwatang minumutya

ang pagpapakatao't pakikipagkapwang sadya

ang pagbaka't prinsipyo ng manggagawa't dalita

di lang sobre kundi bato roong nakatalungko

maramdaman man ng katawan yaong pagkahapo

at ang utak sa pagbulay-bulay ay nagdurugo

ngunit tuloy sa pakikipaglaban, di susuko

- gregoriovbituinjr.

07.22.2023

* litrato mula sa google, bagamat may aklat na ganito na noon ang makata

Panlapi't salitang ugat

PANLAPI'T SALITANG UGAT

HUWAD ba ang salitang ugat ng HUWARAN?

ULID ba o ULIR pagdating sa ULIRAN?

tiyak na TIPON ang ugat ng KATIPUNAN

at LIPON ang salitang ugat ng LIPUNAN

salitang ugat ba'y inimbentong salita?

salin ng Ingles na rootword sa ating wika?

sunod ba tayo sa gramatikang banyaga?

o may sarili't panuntunang balarila?

salitang ugat pag nilagyan ng panlapi

tiyak kahulugan na'y magbabagong uri

sa unaha'y unlapi, sa gitna'y gitlapi

halimbawa sa itaas nama'y hulapi

lagyan mo ng panlapi ang salitang SAMPAY

MAGSAMPAY, NAGSASAMPAY, SAMPAYAN, SINAMPAY

lahat ng panlapi nga'y nagamit mong tunay

depende sa panahon ang panlaping taglay

ganyan umiinog ang ating gramatika

panlapi't salitang ugat, pinagsasama

pabago-bago ma'y unawa mo talaga

nababatid ang sayusay o retorika

- gregoriovbituinjr.

07.21.2023

Sa ika-50 anibersaryo ng pagkamatay ni Bruce Lee

SA IKA-50 ANIBERSARYO NG PAGKAMATAY NI BRUCE LEE 

07.20.2023

bata pa'y napanood ko na siya

sa lima niyang gawang pelikula

The Big Boss at Fist of Fury talaga

Way of the Dragon, Enter the Dragon pa

pati ang di natapos na Game of Death

bantog siyang martial artist subalit

namatay siya sa gabing pusikit

sa kama niyong artistang marikit

ngunit pelikulang kinagiliwan

ng madla'y sadyang walang kamatayan

aiya'y naging imortal at huwaran

ng mixed martial arts sa kasalukuyan

isa si Ip Man sa kanya'y nagturo

ng wing chun ku, kaydakilang guro

ngunit turo nila'y di maglalaho

na kumalat sa iba't ibang dako

ang Jeet Kune Do ay tinatag niya rin

na kung aaralin ko'y didibdibin

tinipon ang kanyang mga sulatin

Tao of Jeet Kune Do ay sinaaklat din

mabuhay ka, Bruce Lee, sa iyong ambag

isa kang moog na sadyang matatag

sa pelikula't librong nailimbag

reputasyon mo'y di na matitinag

- gregoriovbituinjr.

07.20.2023

* BRUCE LEE - November 27, 1940 - July 20, 1973

Di ako umaasa

DI AKO UMAASA

di ako umaasa sa anumang gantimpala

basta ako'y kikilos para sa obrero't dukha

magandang gantimpala na kung kamtin ang ginhawa

dahil lipunang makatao'y natayo nang sadya

di ako umaasang mayroong premyong salapi

basta tuloy ang kilos para sa bayan at uri

basta maibagsak ang mapang-api, hari't pari

maitayo'y lipunang patas, walang naghahari

di ako umaasa sa sinumang manunubos

na di darating, kundi ang sama-samang pagkilos

ng uring manggagawa, inapi't naghihikahos

labanan ang mapagsamantala't mapambusabos

walang gantimpala kundi makataong sistema

ang matayo para sa kinabukasan ng masa

guminhawa ang nakararami, di lang burgesya

sa pag-unlad dapat walang maiwan kahit isa

- gregoriovbituinjr.

07.19.2023

Pagkasaid

PAGKASAID

nasasaid din ba ang haraya

kaya minsan ay di makatula?

may panahon ding nakatulala

sa kawalan, walang bungang diwa?

madalas tumitig sa kisame

butiki'y nakitang nagbabate

nang biglang dumapo'y kalapati

naroong kasama'y kulasisi

ano na ngayon ang iisipin

kung ang utak ay di pipigain

haraya'y wala sa toreng garing

wala rin sa pusaling maitim

baka dapat magpahinga muna

pagkat diwa't katawa'y pagod na

baka naman bukas ng umaga

haraya'y bumalik, nagdurusa

- gregoriovbituinjr.

07.17.2023

Bawat tula ko'y piraso ng aking buto

BAWAT TULA KO'Y PIRASO NG AKING BUTO

bawat tula ko'y piraso ng aking buto

bawat katha'y tipak ng buong pagkatao

ang tula ko'y ako, ng aking pagkaako

sapul pagkabata hanggang aking pagyao

sumasagad sa buto, bungo'y nagdurugo

maitula lang ang nadaramang siphayo

bayo sa dibdib ay damang nagpapadungo

mga pilay sana'y gumaling na't maglaho

nang minsang madapa, nadama'y napilantod

animo'y nadurog ang aking mga tuhod

tila apektado rin ang aking gulugod

pati bawat kataga, saknong at taludtod

nadama kong napilayan akong matindi 

kaya pati sa pagkatha'y di mapakali

puso't diwa'y nayanig, sa dusa'y sakbibi

tulad ng pagtulang lumbay lagi ang saksi

patuloy akong kakatha ng tugma't sukat

may pilay man yaring pulso sa pagsusulat

sakaling tula ko'y binasa't dinalumat

tangi kong masasabi'y salamat sa lahat

- gregoriovbituinjr.

07.16.2023

Pag-amin

PAG-AMIN

inaamin ko, pangit talaga akong tumula

kaya mga nagbabasa't nagla-like ay bihira

di tulad ni makatang Glen at iba pang makata

madalas tumula't kaygaling talagang kumatha

minsan ngang magkita kami ni kasamang Marcelo

tanong niya'y bakit di nila-like ng kolektibo

ang mga tula ko, ayos lang iyon, ang sabi ko

ang mahalaga, sa pagkilos ay patuloy tayo

sinabi ni Pilosopo Tasyo'y gamit ko ngayon

na habang kausap si Ibarra'y nagsulat noon

nang di raw para sa kanyang mga kahenerasyon

sinulat sa baybayin, babasahin daw paglaon

mahalaga ngayon, sarili'y bigyan ng halaga

humaharap sa mundo ng taasnoo talaga

kahit tula ko'y tinuturing nilang walang kwenta

bagamat bawat tula'y tulay ko tungo sa masa

kaya pinagtutuunan ko na lang ay mensahe

para sa uri, para sa bayan, di pansarili

tuloy sa pagkatha kahit pa nila isantabi

o isuka ang aking tula, anong aking paki

napapangitan man sila sa aking tugma't sukat

ito ang aking paraang magbahagi sa lahat

bihira mang may mag-like, at tula ko'y inaalat

ay pinagbubutihan ko pa rin ang pagsusulat

- gregoriovbituinjr.

07.16.2023

Ang sosyalismo ay dagat

ANG SOSYALISMO AY DAGAT

anang isang kasama, ang sosyalismo ay dagat

walang nagmamay-ari, nakikinabang ay lahat

iyan din ang pangarap ko't adhika sa pagmulat

sa kapwa, uri't bayan, lasa man ay tubig-alat

di tulad ngayon, inangkin na ng mga kuhila

sa ngalan ng tubo, ang laksang bagay, isla't lupa

silang di nagbabayad ng tamang lakas-paggawa

at nagsasamantala sa obrero't maralita

sinong nais magmay-ari ng buong karagatan

marahil wala, pagkat di nila ito matirhan

baka naman may nagnanais na ito'y bakuran

upang yamang dagat ay kanilang masolo naman

sinong gustong may nagmamay-aring iilang tao

sa isang malawak na lupa dahil sa titulo

habang katutubo'y nakatira na noon dito

inagawan sila ng lupa ng mapang-abuso

mga pribilehiyo'y nasa mga nag-aari

yaman ng lipuna'y nasa burgesya, hari't pari

inapi ang tinuringang nasa mababang uri

ugat nga ng kahirapa'y pribadong pag-aari

kaya dapat nating ipagwagi ang sosyalismo

at itayo ang lipunang talagang makatao

di na korporasyon ang mananaig na totoo

kundi kolektibong pagkilos ng uring obrero

- gregoriovbituinjr.

07.16.2023

* litrato mula sa google

Payak na pamumuhay

PAYAK NA PAMUMUHAY

payak lamang ang buhay naming tibak na Spartan

lalo't patuloy na nakikibaka sa lansangan

talbos ng kangkong at tuyong hawot man itong ulam

pinapapak man ng lamok, at banig ang higaan

kaming tibak na Spartan ay nariritong kusa

upang depensahan ang dukha't uring manggagawa

laban sa mga gahaman at mapang-aping linta

na nakikinabang sa dugo't pawis ng paggawa

patuloy naming hinahasa ang aming kampilan

at isipan at pinag-aaralan ang lipunan

bakit laksa'y naghihirap at mayama'y iilan

paano mababago ang bulok na kalagayan

sariling kaginhawahan ay di namin adhika

kaya pagpapayaman ay di namin ginagawa

nais naming dukha'y sabay-sabay na guminhawa

kaya aming itatayo'y lipunang manggagawa

- gregoriovbituinjr.

07.15.2023

KWF, gawing opisyal na tagasalin ng batas

KWF, GAWING OPISYAL NA TAGASALIN NG BATAS

gawing opisyal na tagasalin ng batas

ang ahensyang pangwika, at dapat iatas

doon sa Komisyon sa Wikang Filipino

mga batas sa Ingles, isa-Filipino

upang di maagrabyado ang mga dukha,

pesante, vendor, katutubo, manggagawa,

mangingisda, kababaihan, kabataan

bawat batas na apektado'y mamamayan

halimbawa na lamang ang UDHA at IPRA

na nasa Ingles, di maunawa ng masa

kung isinalin iyan sa wikang sarili

madaling maunawa, sa masa'y may silbi

dapat maisulat ang panukalang ito

at mapag-usapan sa Kongreso't Senado

lagdaan ng Pangulo upang maging batas

daan ito upang lipuna’y maging patas

- gregoriovbituinjr.

07.09.2023

* UDHA - Urban Development and Housing Act of 1992, Republic Act No. 7279

*IPRA - Indigenous Peoples' Rights Act of 1997, Republic Act No. 8371

Nais kong itanim ang tula

NAIS KONG ITANIM ANG TULA

nais kong itanim ang tula

tulad ng bawang at sibuyas

kapara'y magagandang punla

na sa puso'y nagpapalakas

huhukay ng tatamnang lupa

binhi'y ilalagay sa butas

at maayos na ihahanda

kakamadahing patas-patas

lalagyan ng mga pataba

ang mga katagang nawatas

ang lulutang na talinghaga

ay alipatong nagdiringas

daramhin ang bawat salita

na sa gunita'y di lilipas

ulanin at arawing sadya

tutubong sabay at parehas

magbunga man ng luha't tuwa

pipiliin ang mapipitas

aanihin ang bagong tula

na alay sa magandang bukas

- gregoriovbituinjr.

07.09.2023

* litrato'y kuha ng makatang gala

Sipnayan

SIPNAYAN

sineseryoso ko pa ring / pag-aralan ang sipnayan

na naunsyami nga noong / umalis sa pamantasan

upang sadyang pag-aralan / ang bayan, uri't lipunan

prinsipyo'y isinabuhay / bilang tibak na Spartan

binabasa-basa'y aklat, / inuunawang mabuti

pag may mga libreng oras / o kaya'y di mapakali

sipnayan sana'y natapos / subalit di nagsisisi

at ngayon binabalikan / ang kalkulus at dyometri

habang patuloy pa naman / sa paglilingkod sa madla

kasama'y mga kauring / manggagawa't maralita

tuloy ang pakikibaka't / tinutupad ang adhika

habang sa paksang sipnayan / ang sarili'y hinahasa

kurso kong B.S. Math noon / ay talagang di natapos

pagkat napapag-usapa'y / lagay na kalunos-lunos

ng dalita't manggagawa / kaya nagdesisyong lubos

umalis ng pamantasan, / paglingkuran ang hikahos

pagkat baka balang araw / ay mayroong maitulong

bagong sistema'y mabuo / sa tulong ng sipnayanon

paano bang kaunlaran / ay talagang maisulong

kung sakaling manalo na / ang asam na rebolusyon

ngunit di pa naman huli't / makakapag-aral muli

pagkat misyon at panahon / ay kayang ihati-hati

pag-aralan ang sipnayan / at paglingkuran ang uri

hanggang lipunang pangarap / ay ating maipagwagi

- gregoriovbituinjr.

07.05.2023

* sipnayan - math

Pagtula

PAGTULA

minsan, ayoko na ring tumula

pagkat ito na'y nakakasawa?

aba, aba, ang nagmamakata

ay titigil na ba sa pagkatha?

kapara ko ba'y sangkilong bigas

na nagtampo't wala nang mawatas

o kapara'y dahon ng bayabas

na di magawang maipanglanggas

balak, daniw, tula, binalaybay

kawatasan, rawitdawit, siday

anlong, dalit, diona, salaysay

o tanaga ang tulay sa buhay

ang tula ba'y kaya kong layuan

o panahon lang ng alinlangan

ah, pagtula'y di ko maiiwan

dama ma'y parang nasa kawalan

- gregoriovbituinjr.

07.05.2023

Salamisim

SALAMISIM

nais kitang puntahan

sa yungib ng kawalan

bakit lagi ka riyan

sa putik at karimlan?

nais kitang makita

at kukumustahin ka

agila ka pa rin ba?

o isa ka nang maya?

madalas ka raw lugmok

at walang maisuksok?

ginhawa'y di maarok

sa trabahong pinasok?

kahapon ay kahapon

iba na ang panahon

kaisa ka sa layon

kaya kita'y magtulong

lalaban tayong sabay

sa mga tuso't sinsay

sa apoy maglalantay

ang kamao't palagay

pahalikin sa lupa

ang gahamang kuhila

at iligtas ang dukha

sa palamara't linta

- gregoriovbituinjr.

07.01.2023

Nilay sa unang araw ng Hulyo

NILAY SA UNANG ARAW NG HULYO

di ko pa batid noon ang landas kong tatahakin

kung ang maging inhinyero ba'y aking kakayanin

o maging sipnayanon kung aral ay pagbutihin

hanggang mapasok ako sa pahayagang pangkampus

at pagsusulat na ang kinahiligan kong lubos

mula sa numero'y sa titik na nakipagtuos

sa pahayagang pangkampus naman naimbitahan

upang maging tibak at pag-aralan ang lipunan

nagbago ang lahat nang lumabas ng pamantasan

hanggang maging aktibistang Spartan at namuhay

ng matatag habang prinsipyo'y tinanganang tunay

sa uri't sa bayan, ang iwing buhay na'y inalay

anong kahulugan ng buhay, saan patutungo

anong katuturan ng butil ng pawis at dugo

upang kamtin ang mga pangarap at di gumuho

marahil panahon ko'y di pa naman nagagahol

patuloy akong kakatha't masa'y ipagtatanggol

at gagampanan kong buong husay ang bawat tungkol

- gregoriovbituininjr.

07.01.2023

* sipnayan - math; sipnayanon - mathematician