Miyerkules, Hulyo 31, 2024

Ang tungkulin ng makata

ANG TUNGKULIN NG MAKATA

"Poets are the unacknowledged legislators of the world." ~ Percy Byshe Shelley

ako'y naaalatan sa maraming paksa
na para bang minsan, ayoko nang tumula
pangit na isyu't paksa, nakakatulala
di matanggap ng loob, nakakaasiwa

nariyan ang ginagawa ng trapong bulok
at mga naghahari sa sistemang bulok
patayan, dungisan ng dangal, mga hayok
na sa ating lipunan ay talagang dagok

subalit ang mga makata'y may tungkulin
sa masa ng sambayanan at mundo natin
mga makatang may kakaibang pagtingin
upang ilarawan ang nangyayari man din

kaya narito pa rin akong nagninilay
na aking mga tula'y nagsisilbing tulay
upang masa'y mamulat sa kanilang lagay
sa sistemang itong dapat palitang tunay

di lang namin tungkulin ang pananaludtod
o masdan ang patak ng ulan sa alulod
makata'y para ring kalabaw sa pagkayod
na tangan ang isyu ng pabahay at sahod

ang makata'y tinig ng mga walang boses
ng dukhang sa pagkaing pagpag nagtitiis
ng manggagawang dapat magkabigkis-bigkis
palitan ang lipunang di kanais-nais

- gregoriovbituinjr.
07.31.2024

Ilog sa Montalban at 2 kasama sa Ex-D

ILOG SA MONTALBAN AT 2 KASAMA SA EX-D

kamakailan lamang ay nagpunta kami
sa bahay ng dalawang kasama sa Ex-D
na mula sa Litex, kami'y isang sakay lang
dumalaw, nagtalakayan, at nag-inuman

bago magtanghali nang doon makarating
at nagkita-kita ang mga magigiting
plano ng Ex-D, dalawin bawat kasapi
at iyon ang una sa aming plano't mithi

dating pangulo ng Ex-D yaong dinalaw
plano't proyekto ng grupo'y aming nilinaw
nainom nami'y apat na bote ng Grande
apat na Coke, dalawang Red Horse na malaki

katabi lang ng ilog ang lugar na iyon
bumubula, tila may naglaba maghapon
bago umuwi, ang ilog ay binidyuhan
pagragasa ng tubig ay mapapakinggan

kumusta kaya nang dumating si Carina
sana'y ligtas sila pati na gamit nila
nabatid ko sa ulat, Montalban ay baha
tiyak ilog na ito'y umapaw na sadya

sana ang mag-asawang kasama sa Ex-D
ngayon sana'y nasa kalagayang mabuti
nawa bago magbagyo sila'y nakalabas
at nakaakyat din sa lugar na mataas

- gregoriovbituinjr.
07.31.2024

* bidyo ng tabing-ilog, kuha ng makatang gala noong Hulyo 14, 2024
* Ex-D o Ex-Political Detainees Initiative (XDI) kung saan ang makatang gala ang kasalukuyang sekretaryo heneral
* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://www.facebook.com/reel/1192747778706789 

Baby pisak sa nagdeliver ng ayuda

BABY PISAK SA NAGDELIVER NG AYUDA

sadyang nakaluluha ang nasabing ulat:
"Baby, pisak sa nagdeliver ng ayuda"
ang tsuper ba'y lasing at walang pag-iingat?
bakit ang ganito'y nangyayaring talaga?

di ba nakitang mag-ate ay tumatawid
patay ang sanggol na buhat ng dalaginding
sayang ang buhay, ilang luha ma'y mapahid
napakabata pa'y agad nang ililibing

ayon sa ulat, bata'y edad isang taon
ngunit nasagasaan ng rescue vehicle
na may dalang relief goods, ayuda ang layon
subalit bakit ang nangyari'y di napigil

ang biktima'y nadala pa raw sa ospital
subalit sa pinsala sa ulo't katawan
ang sanggol ay dineklarang dead on arrival
tsuper ay kinustodiya ng kapulisan

kahindik-hindik ang ganitong pangyayari
ulat na sadyang dudurog sa iyong puso
paano kung anak mo ang naaksidente
aba, puso mo'y habambuhay magdurugo

- gregoriovbituinjr.
07.31.2024

* ulat mula sa pahayagang Abante Tonite, Hulyo 29, 2024, pahina 1 at 2

Payak na pananghalian

PAYAK NA PANANGHALIAN

inulam ko'y talbos ng kamote
at saka sibuyas at kamatis
gulay ay pampalakas, ang sabi
at baka rin gumanda ang kutis

payak lamang ang pananghalian
upang di malipasan ng gutom
sa munting hardin, mamitas lamang
kahit amoy mo ang alimuom

talbos ay isapaw sa sinaing
kaysa ilaga nang makatipid
hanguin pag kanin na'y nainin
ulam itong may ginhawang hatid

tara, kaibigan, salo tayo
at tiyak, mabubusog ka rito

- gregoriovbituinjr.
07.31.2024

Laro sa Hulyo

LARO SA HULYO

bawat araw, may larong Word Connect
at Sudoku na app game sa selpon
buong Hulyo'y sinagot kong sabik
na kasiyahan ang tanging layon

matapos ang maghapong pagsulat
o paggising ng madaling araw
matapos din maglinis ng kalat
o habang humihigop ng sabaw

pinakapahinga sa magdamag
at maghapon kong pagtatrabaho
upang isipan ko'y di malaspag
at upang di sumakit ang ulo

isip ng isip ng susulatin
ah, kailangan din ng pahinga
Sudoku't Word Connect ay laruin
at magpahinga ng buong saya

- gregoriovbituinjr.
07.31.2024

Martes, Hulyo 30, 2024

Tara munang magkape

TARA MUNANG MAGKAPE

tara munang magkape
dito sa bahay, pare
at magkwentuhan dine
bago lalong gumabi

kumusta ang trabaho
tumaas ba ang sweldo
o amo mo ang paldo
habang nganga kang todo

pag ako'y nag-iisa
pakape-kape muna
aklat ay binabasa
kung di tula, nobela

pahinga lang sandali
nang pagod ay mapawi
sarap ng kape't ngiti
mababakas sa labi

- gregoriovbituinjr.
07.30.2024

Pagpupugay sa atletang Pinoy sa Paris Olympics

PAGPUPUGAY SA ATLETANG PINOY SA PARIS OLYMPICS

dalawampu't dalawang Pinoy na atleta
ngayon ay kalahok sa Olympics sa Paris
lumalaban sa labing-isang kategorya
nakikipagpaligsahan at kumikiskis

halina't atletang Pinoy ay suportahan
at asam na medalya'y kanilang matamo
iuukit nila ang kanilang pangalan
sa historya ng bansa't Olympics na ito

pagbutihin ang laro nang medalya'y kamtin
lalo't ito ang pangarap at inaasam
atletang Pilipino'y suportahan natin
at tunghayan ang kanilang mga pangalan:

Carlos Yulo, Gymnastics 
Emma Malabuyo, Gymnastics 
Aleah Finnegan, Gymnastics 
Levi Jung-Ruivivar, Gymnastics 

Eumir Marcial, Boxing 
Hergie Bacyadan, Boxing 
Nesthy Petecio, Boxing 
Aira Villegas, Boxing

Carlo Paalam, Boxing 
EJ Obiena, Athletics - Pole Vault  
Lauren Hoffman, Athletics - Women's 400m Hurdles 
John Cabang Tolentino, Athletics - 110m Hurdles  

Bianca Pagdanganan, Golf 
Dottie Ardina, Golf 
Samantha Catantan, Fencing 
Kiyomi Watanabe, Judo

Jarod Hatch, Swimming 
Kayla Noelle Sanchez, Swimming 
Joanie Delgaco, Rowing 
Elreen Ando, Weightlifting 

John Ceniza, Weightlifting 
Vanessa Sarno, Weightlifting 
halina't suportahan ang atleta natin
na nagsusumikap upang medalya'y kamtin

- gregoriovbituinjr.
07.30.2024

* litratong kuha mula sa Ali Mall, Cubao
* nagsimula ang Paris Olympics ng Hulyo 26, 2024

Soneto sa pananghalian

SONETO SA PANANGHALIAN

sa pagnilay sa paksang nanamnam
biglang aabalahin ng gutom
tiyan ko na pala'y kumakalam
nalalanghap ko na'y alimuom
kaya ako'y agad na nagsaing
naabalang muli yaring isip
ayos lang basta huwag gutumin
babalikan na lang ang nalirip
salamat, kanin ay nainin na
buti'y may natirang isdang prito
kaibigan, kumain ka na ba?
tara rito't saluhan mo ako
sa aking munting pananghalian
nang muling lumakas ang katawan

- gregoriovbituinjr.
07.30.2024

Tugon kay kamakatang Glen Sales

TUGON KAY KAMAKATANG GLEN SALES

tulad ko ang kapalaran ng makatang Glen Sales
himutok niya'y danas ko't di sa akin maalis
maraming rejection, walang award, walang fellowship
walang like, ngunit di tumitigil sa pag-iisip

upang may maitula at patuloy na kumatha
aniya'y di nawawalan ng gana sa paglikha
tulad niya, pinangatawanan ko ring mag-akda
lalo na't may samutsaring isyu, balita't paksa

tulad niya, wala mang pagkilala sa pagsulat
dahil di naman layunin ng pagkatha'y pagsikat
mahalaga'y masaya ka sa bawat madalumat
na iyong iuukit sa salitang mapagmulat

ang kaibhan lang namin, siya'y guro, ako'y tibak
siya'y guro nang bata'y matuto't di mapahamak
ako'y laman ng kalsada't gumagapang sa lusak
na kasangga ng maralita, api't hinahamak

kaya para sa akin, pagtula'y isang tungkulin
upang maisulong ang pangarap at simulain
marahil pag patay na ako'y may magbabasa rin
na sa panahon palang ito'y may makata pa rin

at sa iyo, kamakatang Glen Sales, pagpupugay
ayos lang magpatuloy kung ikasisiyang tunay
ang pagkatha, kung iyon ang ating pakay sa buhay
muli, ako'y nagpupugay, mabuhay ka! MABUHAY!

- gregoriovbituinjr.
07.30.2024

* litrato ay screenshot mula sa selpon ng makatang gala

Yanga at saplad

YANGA AT SAPLAD

napakaliit na bagay lang ito sa marami
subalit para sa akin ito'y sadyang malaki
di madali ang itaguyod ang wikang sarili
upang pagbuhusan ko ng panahong sinasabi

tulad na lang sa nasagutan kong palaisipan
ang PASO pala ay YANGA, ang SAPLAD naman ay DAM
salita bang lalawiganin o may kalaliman
kahit sa munti mang tula'y maging tulay sa bayan

bakit ba pinag-aaksayahan ko ng panahon
ang ganitong salitang animo'y sagradong misyon
sa gawaing ito ba sa hirap makakaahon?
o gawain ng makata'y sa ganyan nakakahon?

tungkulin ng makatang tulad ko ang itaguyod
ang mga ganitong salitang nakita sa krosword
tungkuling pinagsisikapan at kayod ng kayod
at pinagtitiyagaan wala man ditong sahod

marahil, sadyang ganito ang buhay ng makata
hinahawi ang alapaap ng mga kataga
nakikipagbuno sa alon ng mga salita
hagilap ang ginto sa gitna ng putik at sigwa

- gregoriovbituinjr.
07.30.2024

* litrato mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hulyo 29, 2024, pahina 10
* 17 Pababa - Saplad - DAM
* 20 Pababa - Paso - YANGA

Lunes, Hulyo 29, 2024

Hagkis at Kilatis: Isang Pagpupugay

HAGKIS AT KILATIS: ISANG PAGPUPUGAY

taospusong pagpupugay sa dalawang makata
kina Lamberto E. Antonio at Marne Kilates
akda nila sa panitikan ay kahanga-hanga
tulad ng kay Antonio na pinamagatang Hagkis
ng Talahib, na koleksyon ng kanyang mga tula
habang kay Kilates, pananaludtod ay kaykinis

nitong buwan ng Hulyo nang sila'y kapwa namatay
habang kapwa rin sila isinilang ng Nobyembre
magandang ipagdiwang paano sila nabuhay
lalo't mga tula nila'y may magandang mensahe
silang sa karaniwang tao'y laging nakaugnay
tulad ng tula ni Antonio sa mga pesante

habang si Marne ay tagasalin ng mga akda
tulad ng salin ng mga tula ni Rio Alma
muli, pagpupugay sa mahuhusay na makata
ang kanilang katha'y nspirasyon sa bansa't masa

- gregoriovbituinjr.
07.29.2024

* Lamberto E. Antonio (Nobyembre 9, 1946 – Hulyo 6, 2024)
* Mariano "Marne" Losantas Kilates (Nobyembre 5, 1952 - Hulyo 20, 2024)
* litrato mula sa LIRA (Linangan sa Imahen, Retorika at Anyo) fb page

Kalat at dumi

KALAT AT DUMI

animo ang kalsada'y luminis
ang nasabi sa akin ni misis
bagyong Carina na ang nagwalis
gabok, basura't dumi'y inalis

baka iyan ang kasiya-siya
sa ginawa ng bagyong Carina
subalit kayraming nasalanta
na dapat nating tulungan sila

ngunit bakit ba may mga kalat
na basura't plastik, anong ulat
nagbara ba sa kanal ang lekat
ganyan ba'y ating nadadalumat

kahit sa laot ang mga isda
microplastic na ang nginunguya
kaya tiyan nila'y nasisira
pagkat basura'y di mailuwa

ano ngayon ang ating tungkulin
pagkalat ng basura'y di gawin
binabahang lugar ay ayusin
ah, ito'y pag-isipan pa natin

- gregoriovbituinjr.
07.29.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Linggo, Hulyo 28, 2024

Pag-idlip

PAG-IDLIP

ngayong hapon ay naalimpungatan ako
nakita si alaga, tulog din tulad ko
animo'y nananaginip, aba'y tingnan mo
paa't buntot gumalaw nang kunan ng bidyo

pag tulog ba ako'y pagmamasdan din niya?
ano kayang ginagawa't aking itsura?
pansin ba niyang nagmuta ang aking mata?
o mas uunahin niya'y dagang puntirya?

paumanhin kung siya ang paksa na naman
siya kasi'y isang tapat na kaibigan
sa pag-uwi ko'y nagbibigay kasiyahan
kung may bigat ng loob ay biglang gagaan

sige, alaga, balik tayo sa pagtulog
abutin natin ang pangarap na kaytayog
at bakasakaling makapitas ng niyog
nakainom na, tayo pa ay mabubusog

- gregoriovbituinjr.
07.28.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://web.facebook.com/reel/882316533741238 

Sakay sa traysikel

SAKAY SA TRAYSIKEL

sakay kami ni misis sa traysikel
nakaupo roon, siya'y siniil
ko ng halik sa pisngi, di napigil
ang damdaming tila walang hilahil

kami'y nagtungo noon sa palengke
at mga kailangan ay binili
noodles, sardinas, okra, talbos, kape,
bigas, buti't di inabot ng gabi

bumili rin ng binhing itatanim
nang umulan, nagpahinga sa lilim
habang naiisip ko nang taimtim
ang nasalanta ng bahang kaylalim

ah, dapat mayroong laman ang bahay
kung umulan man, may kukuning tunay
lalo ngayong di tayo mapalagay
baka may bagyong muling masisilay

sa traysikel sumakay kaming muli
nang sa aming bahay ay makauwi
pahinga muna, sa lakas babawi
bukas itatanim ang bagong binhi

- gregoriovbituinjr.
07.28.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://web.facebook.com/reel/411971717942142

Pananaliksik

PANANALIKSIK

patuloy akong magsasaliksik
ng anumang paksang natititik
o sa lansangan ay isyu't hibik
o usaping dapat isatitik

marahil iyan ang magagawa
ng tulad kong abang mangangatha
magsaliksik, maghanap, mangapa
ng paksang dapat batid ng madla

anong isyu ng dukha't obrero
bakit dapat itaas ang sweldo
bakit dapat labanan ang trapo
at ibagsak kasama ng amo

bakit maralita'y naghihirap
dahil ba sa trapong mapagpanggap
anong sistemang dapat magagap
ng maralitang di nililingap

patuloy kong gagawin ang misyon
sa kauri't gampanan ang layon
sasaliksikin ko ang kahapon
upang iugit sa bagong ngayon

- gregoriovbituinjr.
07.28.2024

Sabado, Hulyo 27, 2024

Si alaga

SI ALAGA

nakatunganga sa pinto, tila gustong lumabas 
nang binuksan ko ang pinto, ayaw namang lumabas
gabi na, di umuulan, di siya kumaripas
bumalik sa loob, dito na siya nagpalipas

ganyan si alaga, mayroong higaang sarili
di hinahayaan, baka ako'y di mapakali
aba'y ilang bubuwit na ba ang kanyang nahuli
lalabas siya sa araw, bumabalik sa gabi

kahit paano'y natutuwa kami't may alaga
na animo'y mandaragit, nag-aabang ng daga
kaya nga madalas ang inuulam ko na'y isda
tirang ulo, hasang, buntot, ay sa alagang pusa

tara, alaga ko, sa banig, tayo nang umidlip
naroon ang musa ng panitik sa panaginip
sa pagtulog makata'y patuloy na nag-iisip
sana, nasalanta ng bagyo'y tuluyang masagip

- gregoriovbituinjr.
07.27.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://web.facebook.com/reel/1043137127245996 

Lumaki akong nagbabaha sa Sampaloc, Maynila pag may bagyo

LUMAKI AKONG NAGBABAHA SA SAMPALOC, MAYNILA PAG MAY BAGYO

asahan mo nang baha sa Sampaloc pag nagbagyo
kaya bata pa lang ako, pagbaha'y nagisnan ko
pinapasok ang loob ng bahay ng tubig-sigwa
bibili nga ng pandesal ay lulusong sa baha

ilang beses palutang-lutang ang tanim ni Ina
kinakapa ko sa baha tanim niyang orkidya
pag may bibilhin sa tindahan, ako ang lulusong
dapat alam mo saan may butas nang di mahulog

nasa kinder pa lamang ako'y akin nang nagisnan
na isang malaking ilog ang highway ng Nagtahan
bababa kami noon ng dyip galing sa Bustillos
pakiwari ko'y kahoy pa ang tulay doong lubos

matapos naman masunog ang likod-bahay namin
sinemento na ang Nagtahan nang ito't tawirin
upang pumasok sa eskwela, maputik ang landas
kaya suot kong sapatos ay may putik madalas

subalit laging nagbabaha pa rin sa Sampaloc
kaya nagbobota pag sa eskwela na'y papasok
pinataasan na ni Ama ang sahig ng bahay
ngunit ang lugar ng Sampaloc ay mababang tunay

sa nakaraang bagyong Carina, muling lumubog
ang aming bahay nang pumasok ang baha sa loob
nagbabalik ang alaala noong ako'y bata
na ako nga pala'y lumaki sa bagyo't pagbaha

- gregoriovbituinjr.
07.27.2024

* litrato ay screenshot sa selpon, mula sa GMA News, Hulyo 24, 2024

Biyernes, Hulyo 26, 2024

Palaisipan

PALAISIPAN

bata pa'y nagsasagot na ako
ng krosword sa samutsaring dyaryo
umaga pa dyaryo'y bibilhin ko
upang krosword ay sagutan dito

sa palaisipan nahahasa
ang aking bokabularyo't diwa
nababatid ang mga salita
sa kasalukuyan, bago't luma

krosword ay malaking naitulong
nang wikang Filipino'y isulong
ang wikang mamahalin mong bugtong
tulad kong nagmamakata ngayon

nakaupo man sa gilid-gilid
sa krosword may tulang malulubid
salitang tinahi ng sinulid
tiyak sa dibdib may sayang hatid

- gregoriovbituinjr.
07.26.2024

* palaisipan mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hulyo 26, 2024, p.10

21 patay kay 'Carina'

21 PATAY KAY 'CARINA'

inulat ng dalawang pahayagan
namatay ay dalawampu't isa na
kaya ingat-ingat, mga kabayan
dahil kaytindi ng bagyong 'Carina'

apat ang namatay sa Central Luzon
sa Calabarzon, sampu ang namatay
pito sa National Capital Region
dahil sa bagyo'y nawalan ng buhay

nasugatan ay labinlimang tao
habang lima yaong pinaghahanap
ayaw mang dinggin ang ulat na ito
ngunit mahalagang ito'y magagap

bakasakaling may maitutulong
paano kung tayo ang nasalanta
lalo't namatay ay walang kabaong
na tinangay ng baha, ni Carina

baka mayroon tayong kamag-anak
na walang kuryente't di na mabatid
ligtas ba o natabunan ng lusak
sana'y nasagip, ang mensaheng hatid

- gregoriovbituinjr.
07.26.2024

* ulat mula sa headline ng pahayagang Bulgar at Pilipino Star Ngayon, Hulyo 26, 2024

Si Pacquiao ang Asian Athlete of the Century

SI PACQUAIO ANG ASIAN ATHLETE OF THE CENTURY

taasnoong pagpupugay sa Pambansang Kamao
sa natatanging pagkilala pang natanggap nito
aba'y Asian Athlete of the Century na si Pacman
sa bansa'y isa na namang malaking karangalan

sa Top Twenty Five Asian Athlete siya ang nanguna
sa boksing ay walang kaparis ang nakamit niya
si Pacquiao ang natatanging boksingerong nagkampyon
sa walo, oo, walong magkakaibang dibisyon

sa tatlong dekadang karera'y nakitang magaling
limang beses na Fighter of the Year ng Ring Magazine
na pag humabol ng suntok ay PacMan, namamakyaw
kaya karangalan ay nakamit ni Manny Pacquiao

maraming salamat, Manny, mabuhay ka! Mabuhay!
sa iyo, buong bansa'y taasnoong nagpupugay!
at sa nagbigay ng karangalan, ang E.S.P.N.
pasasalamat sa inyo'y mula sa puso namin!

- gregoriovbituinjr.
07.26.2024

* ulat mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hulyo 26, 2024, pahina 12
* ESPN - Entertainment and Sports Programming Network
* talaan ng 25 Asian Athlete of the Century mula sa kawing na: https://www.espn.ph/espn/story/_/id/40632727/top-25-asian-athletes-21st-century 

Huwebes, Hulyo 25, 2024

Meryendang abukado

MERYENDANG ABUKADO

bigay lang sa amin ang abukado
na nang bata pa'y aking paborito
sa gitna abukado'y hinati ko
binukod muna ang naroong buto

ang laman ay kinayod kong talaga
saka ko nilagay sa aking tasa
kaunting asukal ay nilagay pa
saka aking hinalo ng kutsara

subalit si misis ay di mahilig 
sa prutas, kaya ako ang kumahig
ng abukadong kaytamis, malamig
sa dila't animo'y nakakakilig

marami pong salamat sa nagbigay
at maganda ito sa pagninilay
tila ba tula ko'y nagiging tulay
upang daigdig ay maging makulay

- gregoriovbituinjr.
07.25.2024

Balitang Carina

BALITANG CARINA

tinunghayan ko ang pahayagan
ngayong araw, kaytitinding ulat
ng unos na naganap kahapon

nagbaha ang buong kalunsuran
nilampasan na ang bagyong Ondoy
sa buong pagluha ni Carina

baha sa maraming kabayanan
mga pamilya'y sinaklolohan
dahil nagsilubog ang tahanan

nilikha iyon ng kalikasan
ipinakita ang buong ngitngit
nagngangalit ang klima at langit

climate action na nga'y kailangan
upang matugunan ang naganap
subalit anong gagawing aksyon

makipag-usap sa P.M.C.J.,
K.P.M.L., Sanlakas, B.M.P.,
S.M. ZOTO, CEED, A.P.M.D.D

samahan natin sila sa rali
panawagan: climate emergency
mag-shift sa renewable energy

climate adaptation, mitigation
ipagbawal na ang mga coal plant
pati ang liquified natural gas

kontakin ang Bulig Pilipinas
para sa ating maitutulong
sa mga biktima ni Carina

kailangan ng kongkretong aksyon
para sa sunod na henerasyon
na may ginawa rin tayo ngayon

- gregoriovbituinjr.
07.25.2024

* litrato ay mga headline ng pahayagang Abante Tonite at Pilipino Star Ngayon, Hulyo 25, 2024
* PMCJ (Philippine Movement for Climate Justice)
* KPML (Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod)
* BMP (Bukluran ng Manggagawang Pilipino)
* SM-ZOTO (Samahan ng Mamamayan - Zone One Tondo Organization)
* CEED (Center for Energy, Ecology, and Development)
* APMDD (Asian People's Movement on Debt and Development)

Palikero

PALIKERO

bata pa nang salitang palikero'y batid
dahil sa kapitbahay, tatak iyon ng dyip
ang "Palikerong Banal" agad ang naisip
na namamasada noon sa Balic-Balic

salita iyong sagot sa palaisipan
noong una'y di ko agad mawari naman
Babaero: Tatlumpu't Dalawa Pahalang
aba'y Palikero pala ang kasagutan

halos ilang dekada na, gayon katagal
batid ko na ngayon ang Palikerong Banal
salitang magkataliwas, di magkatambal
na kahulugan pala'y Babaerong Banal

salamat sa krosword at tayo'y natututo
ng lumang salita tulad ng Palikero
di ko na nasangguni pa ang diksyunaryo
sapat nang batid, Palikero'y Babaero

- gregoriovbituinjr.
07.25.2024

* krosword mula sa pahayagang Abante Tonite, Hulyo 25, 2024, p.7

Miyerkules, Hulyo 24, 2024

Pitaya (dragon fruit)

PITAYA (DRAGON FRUIT)

mabuti't may dragon fruit o Pitaya
na siya namin ngayong mineryenda
aayaw-ayaw pa ako nang una
subalit kaysarap pala ng lasa

salamat sa dragon fruit, may pagkain
habang bagyo't humaginit ang hangin
dito sa Cubao ay meryenda namin
na buti't mataas, hindi bahain

si Bruce Lee nga'y nagunita ko ngayon
habang dragon fruit itong nilalamon
bida si Bruce Lee sa Enter the Dragon
at bida rin sa The Way of the Dragon

ang Pitaya ay binigay kay misis
na nang tikman ko ay manamis-namis
panlaban daw ito sa diabetes,
sa kanser, maging sa Parkinson's disease

laban din sa Alzhaimer o kalimot
prutas pala itong mabisang gamot
na sa atin pala'y may buting dulot
salamat sa Pitaya dragon fruit

- gregoriovbituinjr.
07.24.2024

* ilang pinaghalawan ng datos:

Halaman

HALAMAN

nagtatabaan ang mga halaman
pagkat binubusog sila ng ulan
natighaw ang uhaw ng lupang tigang
sa bahaging ito ng kalunsuran

tag-araw pa'y lagi nang nagdidilig
ng halaman, iyon ang aking hilig
ngayon, sipol ng bagyo'y umaantig
sa puso't tila musika'y narinig

mga gulay sa paso, talong, sili
petsay, alugbati, kangkong, kamote
may gamot din sa kanser: ang mulberry
upang sa botika'y di na mawili

salamat sa mga tanim ni misis
habang tinanim ko'y okra't kamatis
mayroon din namang tanim na atis
na sana'y magsitubo nang mabilis

- gregoriovbituinjr.
07.24.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://www.facebook.com/reel/1083181226565202     

Tagas sa loob ng bahay

TAGAS SA LOOB NG BAHAY

yerong bubong namin ay butas na
panay ang tagas ngayong may bagyo
apat na timba'y nilagay ko pa
upang tulo'y sahuring totoo

tila may waterfalls na sa bahay
unos at patak nga'y maririnig
patak ay minamasdan kong tunay
habang katawa'y nangangaligkig

tinapalan naman ito noon
tila di umubra ang bulkasil
patak na tila patalon-talon
na sa diwa ko'y umuukilkil

inipon ko ang naroong timba
na agad itinapat sa butas
habang lansangan na'y binabaha
subalit nais kong makalabas

nais kong bumili ng pang-ulam
ngunit bagyo'y kaylakas sumipol
tila ako'y tatangayin naman
ng bagyong animo'y nagmamaktol

- gregoriovbituinjr.
07.24.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/twgyPWor2R/

Do or Door

DO OR DOOR

pumasok ka sa pinto o lumabas
subalit huwag lamang sa bintana
ika nga, DO OR DOOR, aba'y ang angas
di DO OR DIE ang nalikhang salita

pariralang nabuo sa Word Connect
na paborito ko laging laruin
upang makapahinga yaring isip
sa paglipad doon sa papawirin

gagawin ko ang pinto, pintong kahoy
at lalagyan ng bisagra sa gilid
gagawin ko kahit na kinakapoy
natutunan sa Wood Work na'y magamit

bumabagyo, may pantabing sa lamig
bukod sa balabal, kurtina't kumot
pinto'y pantabing sa nangangaligkig
na ang ginaw sa balat nanunuot

mas mabuting may pinto kaysa wala
upang di mapasok ng magnanakaw
lalo na't tulog sa gabing payapa
o kahit tirik pa ang haring araw

- gregoriovbituinjr.
07.24.2024

Magbasá

MAGBASÁ

magbasa-basá habang bumabagyo
magbasá talaga ang aking bisyo
di ang magbasâ sa ulan o bagyo
kundi magbasá ng lathala't libro

ayoko namang magbasâ sa ulan
baka magkasakit yaring katawan
magbasá na lang sa munting aklatan
may nobela pa't may kwentong wakasan

kaylakas ng tikatik, bumabahâ
sa lansangan, kasama ko'y palanggâ
sa aming tahanang kayraming timbâ
upang saluhin ang patak ng sigwâ

tumatanda na ang iyong kapatid
buti't may aklat at may nababatid
upang pag buhay na ito'y mapatid
sa ulap ay may tulang ihahatid

- gregoriovbituinjr.
07.24.2024

Martes, Hulyo 23, 2024

Bagyo

BAGYO

dinig ko ang tikatik sa atip
bumabagyo, agad kong nalirip
sa harap ng bahay nag-iisip
na kung anu-ano'y nahahagip

nadarama ko'y matinding unos
ang rumaragasa't umuulos
malalaking patak ay natalos
kong gumuhit sa daan nang lubos

isa'y nag-abang ng masasakyan
kahit batid ang lakas ng ulan
baka papuntang pinapasukan
upang makapagtrabaho naman

at natighaw ang uhaw ng lupa
napawi ang katigangang sadya
sa ulap ako'y napatingala
sa bawat unos ay may paghupa

- gregoriovbituinjr.
07.23.2024

* ang bidyo ay mapapanood sa kawing na: https://www.facebook.com/reel/514070264296902

Pagpupugay sa pagwawagayway

PAGPUPUGAY SA PAGWAWAGAYWAY

isang karangalang mabidyuhan
ang pagwawagayway ng bandila
ng samutsaring mga samahan,
ng guro, obrero, masa, dukha

na ginawan ko ng pagpupugay
at tulang makabagbag-damdamin
sumusuot sa kalamnang taglay
at yaring puso'y papag-alabin

binanggit ng tagapagsalita
sa rali yaong mga pangalan
ng mga samahang ang adhika
itayo'y makataong lipunan

sa kanila, mabuhay! MABUHAY!
iyan ang tangi kong masasabi
taaskamao pong pagpupugay
sapagkat sa masa'y nagsisilbi

mabuhay kayo, mga kasama!
kayong tunay naming inspirasyon
para sa karapatan, hustisya
at lipunan nating nilalayon

- gregoriovbituinjr.
07.23.2024

* bidyong kuha ng makatang gala sa pagkilos sa SONA, 07.22.2024

^ ang bidyo ay mapapanood sa: https://www.facebook.com/reel/1143756510213675

Nang umulan sa SONA

NANG UMULAN SA SONA

Sa SONA ay kaylakas ng ulan
Kaya raliyista'y naulanan
Mga pulis ba'y takot sa ulan?
At nauna sa masisilungan?
O ito lang ay napaghandaan?
Serve and protect ba'y talagang ganyan?
Sarili'y unang poprotektahan?
Pinrotektahan laban sa ulan...

- gregoriovbituinjr.
07.23.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa Commonwealth sa rali sa ikatlong SONA ni BBM, Hulyo 22, 2024

Lunes, Hulyo 22, 2024

Said ang utak ng makata

SAID ANG UTAK NG MAKATA

nasasaid din ang utak ko
kaya wala pang maitula
pakamot-kamot lang ng ulo
tila baga natutulala

di mapiga-piga ang utak
kahit rinig mong lumagitik
nais nang gumapang sa lusak
bakasakaling may pumitik

nakatanga lang sa kisame
animo'y nais kong magbigti
walang lumabas na mensahe
ako ba'y talagang may silbi

isang tula sa isang araw
ang puntirya ng aking pluma
nang may tumarak na balaraw
sa likod ko'y nakikinita

ipahinga muna nang saglit
ang pagod kong puso't katawan
at baka ako pa'y masagip
mula sa dulo ng kawalan

- gregoriovbituinjr.
07.22.2024

Linggo, Hulyo 21, 2024

Makahiya

MAKAHIYA

hinipo ko ang damong Makahiya
tumiklop agad, parang nahihiya
di ko dalumat ang aking nagawa
nasiyahan ba sila o namutla

ako'y napadaan sa kasukalan
at ang Makahiya'y nahipo lamang
subalit sila'y agad nagtiklupan
na para bang dalagang matimtiman

at napaisip ako ng pabula
kung bakit sila'y tila nahihiya
dahil alaga sila ng diwata
at ang hipo ko'y hipo ng binata

naligaw lang ako sa kagubatan
ang diwata'y di naman liligawan
sapagkat ako'y may-asawang hirang
dahil sa hipo ko'y nagkahiyaan

marahil ganyan lang ang Makahiya
ramdam nila'y dalagang minumutya
na tila pagdating ko'y nagbabadya
na irog akong magtatalusira

- gregoriovbituinjr.
07.21.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/tEnsTcp-Gq/ 

Isda sa kanal

ISDA SA KANAL

naglalanguyan ang makukulay
na isda sa malawak na kanal
pinanood ko na lamang sila
pagkat nakakatuwa talaga

nakunan iyon sa lalawigan
kaya sinubukan kong bidyuhan
yaong mga isdang kaytataba
marahil ay talagang alaga

sinasambit ko sa aking isip
kumuha kaya akong pamingwit
kaytataba, kaysarap ihawin
mamaya'y tiyak may uulamin

ay, di ko nga lang nagawa iyon
pagkat may ibang lakad at layon

- gregoriovbituinjr.
07.21.2024

* mapapanood ang bidyo sa kawing na: https://fb.watch/tEEG5kxX7V/ 

Sabado, Hulyo 20, 2024

Munting suporta

MUNTING SUPORTA

suporta na sa kapwa manunulat
ang pagbili ko ng kanilang aklat
upang mabasa kahit di pa sikat
at malasahan tamis nito't alat

talaga namang pinag-iipunan
ang librong ilalagay sa aklatan
sa ganyan ko lang nasusuportahan
ang kahalagahan ng panitikan

minsan, tinitingala ko ang langit
kung ano ang literaturang bitbit
nobela, pabula, tanaga, dalit
o alamat, dagli, kwento ng paslit

minsan, nakakunot ang aking noo
animo'y seryoso, o nagtatampo
ay, nagbabasa lang pala ng kwento
ng hustisya't karapatang pantao

may kwento ng digma't estratehiya
may nobela rin sa chess at taktika
may libro sa klima't aklat pangmasa
masarap ang may aklatan talaga

- gregoriovbituinjr.
07.20.2024

Biyernes, Hulyo 19, 2024

Sunog

SUNOG

bata pa ako'y nagisnan ko nang masunog
ang likod bahay naming talagang natutong
nasa kinder pa ako nang panahong iyon
talagang uling pag mapupunta ka roon

bata pa lang, batid ko na ang kasabihang:
"mabuting manakawan kaysa masunugan"
bilin bago lumisan ng ating tahanan 
tiyaking gamit ay tanggalin sa saksakan

tinititigan ko ang apoy sa kandila
kapag blakawt habang nakapangalumbaba
nagsasayawang apoy ang mahahalata
habang pinagpapawisan akong malubha

noon nga, bilin sa mga batang tulad ko:
"huwag maglaro ng kandila at posporo"
ngayon, huwag maglaro ng apoy, tanda ko
kaya sa asawa't pamilya'y tapat ako

aba'y may nakita na rin akong effigy
na sadyang pinaghirapan ang anyo't arte
sinunog bilang tanda ng pangulong imbi
na sa burgesya't di sa masa nagsisilbi

ah, kayrami ko nang nakitang mga sunog
lalo na sa lugar kong Quiapo't Sampaloc
ako'y tutulong pag may sunog sa kanugnog
ingat lang baka may kalan doong sasabog

- gregoriovbituinjr.
07.19.2024

* litrato mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Hulyo 16, 2024, pahina 8 at 9

Huwebes, Hulyo 18, 2024

Wala mang pera sa tula

WALA MANG PERA SA TULA

oo, walang pera sa tula
ang marami'y lumbay at luha
ang marami'y kawawang dukha
na inilalarawan ko nga

huwag mong hanapin sa akin
na sa pagtula'y yayaman din
wala ako sa toreng garing
kundi nasa kumunoy pa rin

na sinusubukang umahon
kaysa naman malunod doon
kayraming danas ng kahapon
na turing sa dukha'y patapon

ngunit ang dukha'y may dignidad
tulad ng makatang naglahad
na bagamat dukha'y masikap
buhay nila'y di umuunlad

kung sa pagtula'y walang kita
itong makatang aktibista
pagsisilbi ang mahalaga
sa bayan, sa uri, sa masa

tinutula ang adhikain
ng manggagawang magigiting
ng maralitang kaysipag din
upang ginhawa'y ating kamtin

- gregoriovbituinjr.
07.18.2024

Miyerkules, Hulyo 17, 2024

Ang mag-Ingles, ayon kay Marian Rivera

ANG MAG-INGLES, AYON KAY MARIAN RIVERA

anong ganda ng sinabi ni Marian Rivera
aba'y sadya namang sa kanya'y mapapahanga ka
ang kanyang sinabi: "Aanhin ko ang kagalingan 
sa pag-i-Ingles kung hindi naman ako marunong
dumeskarte, at hindi mapagmahal sa magulang
o nakalimutan ko ang mga kaibigan ko.
Kung ang depinisyon ng pagiging matalino ay
mag-Ingles lang, 'wag na lang akong maging matalino."

di man siya makata o isang panitikero
ay nauunawa niya ang wika ng ninuno
ang hindi magmahal sa sariling wika ay higit
pa sa amoy ng isang mabaho't malansang isda

maraming nag-i-Ingles dahil doon nanghihiram
ng tapang upang sila'y magmukhang kagalang-galang
kahit na pagkatao't ugali'y kagulang-gulang
tusong nag-i-Ingles upang sa iba'y makalamang

nakita nila sa wikang Ingles ang instrumento
ng pang-aapi at pagsasamantala sa tao
iniisahan ang katutubong di Inglesero
nilalamangan ang maliliit, dukha't obrero

O, Marian Rivera, salamat sa prinsipyo mo
ako'y lubos na nagpupugay, saludong totoo
paninindigang makamasa't sadyang makatao
dapat sinabi mo'y tumimo sa isip ng tao

- gregoriovbituinjr.
07.17.2024

* litrato mula sa Marian Rivera Fans fb page

Martes, Hulyo 16, 2024

Tulang binigkas sa SOHRA 2024 (State of Human Rights Address)

TULANG BINIGKAS SA SOHRA 2024
(State of Human Rights Address)

bilang sekretaryo heneral nitong organisasyong
Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod,
tinalakay ko sa SOHRA ang mga isyu ng dukha
sa pagtatapos ng presentasyon, binigkas ko'y tula:

"for homeless and underprivilege" batay sa Konstitusyon
ang pabahay ngunit 4PH ay kaiba ang layon
ang 4PH ay pabahay di para sa walang bahay
kundi sa may Pag-ibig at kayang magbayad ng tunay

ang presyo pa ng pabahay ay batay sa market value
kaya tubo o profit ang pangunahing layon nito
dapat batay sa CAPACITY TO PAY ng maralita
at di sa tutubuin ng kapitalistang kuhila

parang sapilitan sa dukha ang 4PH na iyan
na sa ayaw mo't gusto, tatanggalin ka sa tahanan
etsapwera na ang maralita sa lipunang ito
ay nagagamit pa upang pagtubuan ng gobyerno

ang market value ay sagka sa karapatan ng dukha
na dapat gobyerno ang sa kanila'y kumakalinga
sa mga kasama sa SOHRA, kung kayo'y may mungkahi
pagtulungan natin upang dukha’y di naduduhagi

- gregoriovbituinjr.
07.16.2024

* litratong kuha ng makatang gala, 07.16.2024
* ang SOHRA ay pinangunahan ng Philippine Alliance of Human Rights Advocates (PAHRA)

Lunes, Hulyo 15, 2024

Pagpupugay sa tatlong estudyante

PAGPUPUGAY SA TATLONG ESTUDYANTE

nakakatuwang ulat na dapat ipagmalaki
sa pamagat pa lang, pupukaw na itong kaytindi
pagkat sa nasaliksik nilang "Asteriod", ang sabi
"pinangalan sa tatlong Pilipinong estudyante"

si Nadine Antonnette Obafial, na estudyante
ng kursong robotics engineering
doon sa Ateneo de Davao University

ang cosmic recognition ay kanilang natanggap
sa paggunita sa International Asteroid Day
nitong ikatatlumpu ng Hunyo, ang natuklasan
niya noong Hulyo 30, taong 2020
na Asteroid 2000 OZ31 ay kikilalaning
Asteroid 34044 Obafial

ang Asteroid 34047 ay magiging Asteroid
34047 Gloria bilang parangal kay
Rubeliene Chezka Fernandez Gloria

ang Asteroid 34049 naman ay magiging
Asteroid Myrelleangela
bilang parangal kay Myrelle Angela Colas

inukit na nila ang pangalan sa kasaysayan
lalo't sa atronomiya nilang pinag-aralan
at sa kanilang tatlo'y taospusong pagpupugay
pagkat estudyante pa sila'y kinilalang tunay

- gregoriovbituinjr.
07.15.2024

* tula batay sa ulat sa pahayagang Abante, Hulyo 15, 2024, pahina 8

Linggo, Hulyo 14, 2024

Ang sining ng digma

ANG SINING NG DIGMA

may aklat akong Art of War ni Sun Tzu
pati Book of Five Rings ni Miyamoto
Musashi, ang On War in Karl Von Clauswitz
at may koleksyon  din ng mga tula
noong World War One, sadyang binasa ko
pati na ang Limang Silahis ni Mao
at ngayon, akin pang naaalala
ang tatlong panuntunang disiplina
pati na walong punto ng atensyon
bawat tibak na Spartan ay alam
lalo't marahas ang mga kalaban
na mapang-api't mapagsamantala
habang patuloy ang pakikibaka
habang makauring misyon ang tangan

- gregoriovbituinjr.
07.14.2024

* larawan mula sa app game na Word Connect

Sabado, Hulyo 13, 2024

Bawang juice

BAWANG JUICE

ramdam kong para bang nilalagnat
anong lamig kasi't naghabagat
dama ng katawan ko'y kaybigat
kaya nag-water therapy agad

uminom ng mainit na tubig
nang katawan pa'y nangangaligkig
di ko maitaas itong bisig
subalit kaya ko pang tumindig

ginayat ko'y sangkumpol na bawang
at sa tubig ay pinakuluan
ininom iyon nang maligamgam
guminhawa na ang pakiramdam

para bagang aswang iyang lagnat
na nilagang bawang ang katapat
noong bata pa'y tinurong sukat
ni ama, marami pong salamat!

- gregoriovbituinjr.
07.13.2024    

Scotch tape, timbang butas at kamatis

SCOTCH TAPE, TIMBANG BUTAS AT KAMATIS

madalas nating nakikita ang di hinahanap
na pag kailangan naman natin ay di makita
buong kabahayan ay hahalughugin mong ganap
pag di agad makita, ramdam mo'y maiirita

tulad ng scotch tape na pinatungan ng kamatis
upang balutan ng scotch tape ang butas na timba
nasa taas lang pala ng ref ako'y naiinis
sa loob ng isang oras, nakita ko ring sadya

imbes na bumili ng bagong timba sa palengke
ay nilagyan ko ng scotch tape upang magamit pa
kaya ginawa ko ang nalalaman kong diskarte
ngayon, nalabhan ko na ang sangkaterbang labada

maging matiyaga sa paghahanap, ani nanay
at nagawa ko rin ang anumang gagawin dapat
huwag maiirita't mahahanap din ang pakay
sa scotch tape at sa kamatis, maraming salamat

- gregoriovbituinjr.
07.13.2024